Sylwester – papież walczący ze smokiem

Od 313 roku do początku XIII wieku siedzibą papieską była bazylika św. Jana na Lateranie (Benedykt XI przeniósł ją do Perugii, później Klemens V do Awinionu, a kiedy Lateran został spalony – Grzegorz XI przeniósł siedzibę do Watykanu).

W XII wieku dominikanin Jakub de Voragine napisał dzieło pt. „Złota legenda” w którym opisał jak Sylwester I uwięził smoka (korzystając zapewne z wcześniejszych źródeł). Pewnego dnia do urzędującego cesarza Konstantyna Wielkiego przybyło kilku pogańskich kapłanów, którzy narzekali na żyjącego w jaskini smoka. Jego oddech sprawiał, że przebywający w pobliżu ludzie umierali. Kapłani tłumaczyli cesarzowi, że wszystko to dzieje się przez przyjęcie przez niego nowej religii – chrześcijaństwa. Bezradny cesarz udał się do papieża Sylwestra I prosić o pomoc.

Papież Sylwester ze św. Konstantynem Wielkim

Oczywiście ofiarami smoka byli tylko poganie. Żaden chrześcijanin nie stracił przez bestię życia, toteż papież stwierdził, że osobiście uda się do pieczary i porozmawia ze smokiem. Nie był to w pełni pomysł Sylwestra I, gdyż wcześniej ukazał mu się św. Piotr, który przedstawił właśnie takie rozwiązanie sprawy. Sylwester I posłuchał go i udał się do jaskini. Tam spotkał wielkiego gada, któremu związał paszcze i opowiedział o Jezusie. Smok został uwięziony w jaskini. Wracając napotkał dwóch czarnoksiężników, którzy nie mogli uwierzyć w to, że udało mu się okiełznać smoka. Ten zachęcił ich do ujrzenia swego dzieła na własne oczy, jednak gdy tylko czarnoksiężnicy weszli do pieczary padli martwi zgładzeni oddechem stwora. Sylwester I uzdrowił ich, a ci wraz ze swoimi wyznawcami nawrócili się na chrześcijaństwo.

Historia ta ukazuje alegoryczne przedstawienie zwycięstwa chrześcijaństwa nad pogaństwem, a Sylwester I staje się ucieleśnieniem wygranej. Kościół przez kilka stuleci uważał pokonanie i uwięzienie smoka za prawdę; wydarzenie które miało miejsce.

Sylwester II – nauka i smok

Sylwester II (właśc. Gerbert z Aurillac) był papieżem w latach 999-1003. Urodził się w południowej Francji, w wieku 12 lat wstąpił do klasztoru benedyktyńskiego. Nauki kontynuował później w Katalonii gdzie uczył się wcześniej nieznanych dziedzin – mechanika, astronomia oraz matematyka.

Był zwolennikiem odrodzenia cesarstwa rzymskiego, ponieważ głęboko wierzył w uniwersalną monarchię chrześcijańską. Przez takie działania Sylwester miał świetne kontakty z Ottonem III. Papież ten przeprowadził kanonizacje św. Wojciecha, a jego przyrodniego brata – Radzima Gaudentego – powołał na arcybiskupa gnieźnieńskiego. Dzięki niemu także utworzono pierwsze biskupstwa w Polsce (Kraków, Wrocław, Kołobrzeg) oraz arcybiskupstwo w Gnieźnie.

Sylwester II

Sylwester był świetnym matematykiem, rozpowszechnił w Europie system dziesiętny oraz cyfry arabskie. Potrafił posługiwać się liczydłem (dokładniej abaskusem, czyli drewnianą deską ze specjalnie wyżłobionymi rowkami symbolizującymi kolejne potęgi dziesięciu) i globusem (także ukazującym położenia gwiazd). Z pasją oddawał się również kolekcjonowaniu manuskryptów (szybkie czytanie umożliwiała Sylwestrowi znajomość tzw. not tyrońskich). W związku z jego zainteresowaniami matematyką i astronomią uznawany był za tego, który kontaktuje się z siłami piekielnymi, a nawet samym diabłem.

Wróćmy do ostatniego dnia roku 999. Chrześcijanie obawiali się, że właśnie nadszedł koniec świata. Wszak o tym mówiła Apokalipsa. Sylwester II znając historię związaną ze smokiem starał się uspokoić ludzi. Znał się również na alchemii, dlatego też zorganizował pokazy fajerwerków i sztucznych ogni, które miały symbolizować uwolnienie i pokonanie smoka. Stąd chrześcijańska tradycja tak hucznego świętowania końca roku.

Sylwester II zginął w Rzymie w 1003 roku w niewyjaśnionych okolicznościach. Oczywiście powstało wiele legend opisujących jego śmierć, w tym te opowiadające o porwaniu przez szatana.

Bibliografia:

1. Fischer-Wollpert R., Leksykon papieży, Kraków 2002.
2. Forster D, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990.
3. Kelly N. D. J, Encyklopedia papieży, Warszawa 1997.
4. Nowicki A., Podróż w świat średniowiecznych cudów, Warszawa 1954.
5. Sikorski M., Smoki i smokobójstwo, 2015.
6. Voragine J., Złota legenda, Warszawa 2000.