Według najnowszego badania opublikowanego w “JAMA Neurology”, długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej w formie zastrzyków (depot medroksyprogesteron – DMPA) może wiązać się z wyższym ryzykiem rozpoznania oponiaka, czyli guza mózgu. Ryzyko rośnie wraz z długością stosowania, zwłaszcza po czterech latach terapii i u kobiet powyżej 30. roku życia. O znaczeniu tych wyników i ich praktycznych konsekwencjach mówi w rozmowie z Polityką Zdrowotną, prof. Ewa Wender-Ożegowska, ginekolog.
Zastrzyki antykoncepcyjne a oponiaki mózgu – co wykazali naukowcy?
Badanie przeprowadzone przez naukowców z Case Western Reserve University School of Medicine i Cleveland Clinic objęło dane ponad 10,4 miliona kobiet z bazy TriNetX, gromadzącej informacje z 68 amerykańskich placówek ochrony zdrowia. Spośród nich 88 668 pacjentek stosowało zastrzyki DMPA – jedną z form antykoncepcji hormonalnej.
Analiza wykazała, że kobiety stosujące depot medroksyprogesteron miały 143% wyższe ryzyko rozpoznania oponiaka (7,39 vs. 3,05 przypadków na 100 tys. pacjentolat). Ryzyko to wzrastało wraz z czasem stosowania:
-
po 4–6 latach – o 200%,
-
po ponad 6 latach – o 290%.
Najbardziej narażone były kobiety, które rozpoczęły terapię po 31. roku życia – w tej grupie ryzyko było nawet trzykrotnie wyższe. W przypadku innych metod antykoncepcji, takich jak tabletki złożone, wkładki wewnątrzmaciczne czy implanty, nie zaobserwowano podobnego efektu. Co więcej, niektóre z nich – m.in. wkładki z lewonorgestrelem – wiązały się z niższym ryzykiem wystąpienia oponiaka.
Antykoncepcja hormonalna i oponiaki – możliwy mechanizm działania hormonów
Oponiaki stanowią około 40% wszystkich pierwotnych guzów mózgu u kobiet. Od dawna wiadomo, że ich wzrost może być stymulowany przez hormony płciowe, zwłaszcza progesteron. Wiele guzów wykazuje ekspresję jego receptorów, co tłumaczy, dlaczego część badań wskazuje na związek między progestagenami (pochodnymi progesteronu) a rozwojem tych zmian.
Prof. Ewa Wender-Ożegowska tłumaczy w rozmowie z Polityką Zdrowotną:
Rzeczywiście, pojawiły się publikacje potwierdzające wpływ niektórych progestagenów na ryzyko wystąpienia oponiaków. Silny związek wykazano dla octanu cyproteronu (CPA) – progestagenu strukturalnie spokrewnionego z medroksyprogesteronem. W przypadku DMPA dane są bardziej ograniczone, ale coraz więcej analiz wskazuje na możliwy efekt przy długotrwałym stosowaniu.
Ryzyko oponiaków a różnice między progestagenami
Ekspertka przypomina, że związek między oponiakami a antykoncepcją hormonalną nie jest taki sam dla wszystkich preparatów:
Najsilniejszy i dobrze udokumentowany związek dotyczy wysokodawkowego cyproteronu acetatu (CPA), dlatego Europejska Agencja Leków wprowadziła ograniczenia w jego stosowaniu. Dla innych progestagenów, takich jak medroksyprogesteron, dane są mniej jednoznaczne, ale sygnały ostrzegawcze rosną, zwłaszcza przy stosowaniu DMPA przez wiele lat.
Badanie amerykańskie (JAMA Neurology, 2025) wykazało względne ryzyko (RR) na poziomie 2,43, natomiast francuskie badanie populacyjne (BMJ, 2024) – wskaźnik OR = 5,55 dla kobiet stosujących DMPA dłużej niż rok. Jednocześnie prof. Wender-Ożegowska zaznacza, że choć względne ryzyko może wydawać się wysokie, ryzyko bezwzględne pozostaje niskie – zdarzenia są rzadkie.
Zobacz także:
-
Antykoncepcja awaryjna nadal tematem tabu. Co druga Polka nie wie, że “tabletka dzień po” jest dostępna w aptekach
Zastrzyki antykoncepcyjne – praktyczne wnioski dla pacjentek
Według prof. Wender-Ożegowskiej, nie ma obecnie podstaw do natychmiastowego odstawiania DMPA przez wszystkie pacjentki:
Nie ma powszechnego zalecenia, aby zaprzestać stosowania tej formy antykoncepcji. Jednak przy planowanym długotrwałym stosowaniu – zwłaszcza u kobiet po 30. roku życia – warto rozważyć alternatywy, takie jak wkładki z lewonorgestrelem czy implanty. Te metody nie były związane ze zwiększonym ryzykiem oponiaków.
Ekspertka przypomina również, że preparaty DMPA mają dziś ograniczone zastosowanie – głównie w połogu, gdy nie można zastosować innych metod (np. wkładki domacicznej po cięciu cesarskim).
Zwraca także uwagę na objawy alarmowe, które powinny skłonić pacjentkę do wizyty u lekarza:
U kobiet stosujących DMPA, które zgłaszają nowe, przewlekłe bóle głowy, zaburzenia widzenia czy nudności, warto wykonać rezonans magnetyczny (MRI) i rozważyć konsultację neurologiczną.
Antykoncepcja a guzy mózgu – co powinna wiedzieć pacjentka?
Choć badania wskazują na związek między długotrwałym stosowaniem zastrzyków antykoncepcyjnych a ryzykiem oponiaka, eksperci podkreślają, że jest to zależność statystyczna, a nie dowód przyczynowo-skutkowy. Ryzyko bezwzględne pozostaje niskie, jednak wiedza o potencjalnych skutkach ubocznych pozwala na bardziej świadomy wybór metody antykoncepcji.
Jak podsumowuje prof. Ewa Wender-Ożegowska:
Większość dowodów pochodzi z badań obserwacyjnych, które mogą być obarczone błędami, z uwagi na to, że nie były to badania randomizowane i istnieją różnice w populacjach; silniejszy dowód dotyczy CPA niż MPA. Choć względne ryzyko może wyglądać imponująco (OR 2–5), ryzyko bezwzględne jest nadal niskie.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS