Bez rehabilitacji w onkologii nie ma efektu leczenia. Pacjent onkologiczny przechodzi nie tylko chorobę, ale dużą traumę diagnozy, potem trudne leczenie onkologiczne, po którym tylko dzięki kompleksowej rehabilitacji można odzyskać pełną sprawność psycho-fizyczną. W rozmowie z dr n. kult. fiz., fizjoterapeutką Hanną Tchórzewską-Korbą, kierownikiem Zakładu Rehabilitacji Centrum Onkologii Instytutu M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie, wyjaśniamy, dlaczego równie ważne, jak leczenie, jest rehabilitacja w chorobie i po jej zakończeniu.
Czym jest rehabilitacja?
Rehabilitacja dosłownie znaczy „ponowne uczynienie przydatnym, przywrócenie pierwotnego stanu”, ale nie tylko przez ćwiczenia, którymi zajmuje się fizjoterapia, ale poprzez całościową pracę nad poprawą funkcjonalności pacjenta. Jeszcze niedawno pojęcie rehabilitacji utożsamiano z fizjoterapią –i rehabilitacja medyczna nierozerwalnie łączy się fizjoterapią – ale jest to bardziej złożona metoda leczenia wykorzystująca zdolność organizmu do reaktywności na bodźce. Rehabilitacja to skomplikowany proces społeczno-medyczny, w którego skład wchodzi działanie wielu specjalistów jednocześnie: lekarza specjalisty rehabilitacji medycznej, fizjoterapeuty, psychologa, psychoonkologa, pielęgniarki, logopedy, masażysty czy także pracownika socjalnego.
Przez pojęcie rehabilitacja medyczna (lecznicza), rozumie się postępowanie, które umożliwia przyśpieszenie naturalnej regeneracji, dzięki plastyczności układu nerwowego. Jest to zmniejszenie niedostosowania fizycznego i psychicznego spowodowanego chorobą lub urazem – definiuje proces dr n. kult. fiz. Hanna Tchórzewska-Korba, kierownik Zakładu Rehabilitacji Centrum Onkologii Instytutu M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
Oddech dla Zdrowia
Młoda, bo czterdziestoletnia pracownia
Rehabilitacja „po raku” w Polsce zaczęła się od pracy z kobietami leczonymi z powodu raka piersi. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku prekursorką tego tematu była dr Krystyna Mika. W 1984 r. powstał pierwszy w Polsce Zakład Rehabilitacji w ówczesnym Instytucie Onkologii w Warszawie, którego szefem została dr Mika. Działania te poprzedzało koło usprawniania prowadzone dla grupy kobiet po operacji z powodu raka piersi. Ten ruch oddolny kobiet po mastektomii, przerodził się w sformalizowaną grupę, która powstała przy Zakładzie Rehabilitacji, a nazwę “Amazonki” podpowiedział prof. Andrzej Kułakowski – wybitny chirurg-onkolog.
Gotowi na pomoc rehabilitanta
40 lat temu wiedzieliśmy, że ważnym elementem rehabilitacji po chorobie jest np. praca z psychologiem, ale pacjenci zupełnie nie byli na to gotowi. Jak widzieliśmy, że pacjentka bardzo potrzebowała rozmowy ze specjalistą, to prosiliśmy psychologa, by udawał, że jest fizjoterapeutą. Ćwiczył stopę pacjentki po operacji piersi – bo pierwsze działania rehabilitacyjne naszej placówki były skierowane do kobiet leczonych z raka piersi – i ćwicząc, prowadził rozmowę, która miała poprawić jej stan. Gdy powiedzieliśmy, że mamy w zespole psychologa, który mógłby pomóc rozmową, to pacjentki mówiły „nie jestem chora na głowę” i temat ucinały. A dzisiaj przeszliśmy wszyscy ewolucję, rozumiemy tę potrzebę i wszyscy nasi pacjenci mają wsparcie psychologiczne – o początkach rehabilitacji po chorobach onkologicznych, opowiada dr Hanna Tchórzewska-Korba.

Rehabilitacja kardiologiczna po zawale, czy to ma sens?
Dziś na szczęście świadomość jest znacznie większa, ludzie coraz częściej chcą korzystać z kompleksowej pomocy, w tym psychologa. Coraz częściej czują, że rozmowa z psychologiem może odpowiednio ukierunkować podstawę w stosunku do własnego życia, leczenia w obliczu choroby nowotworowej. To niezmiernie ułatwia, przyspiesza proces zdrowienia. A rehabilitacja pacjentek leczonych z powodu raka piersi jest zaliczana do kompleksowej opieki onkologicznej – wyjaśnia ekspertka.
Psychoonkologia – przełom w zdrowieniu
Twórcą psychoonkologii jest dr Jimmie Holland, kierująca Katedrą Psychiatrii i Nauk Behawioralnych Centrum Onkologicznego im. Sloan-Kettering w Nowym Jorku. Powstanie tej dziedziny zapoczątkowało rozwój zainteresowania naukowców, badaczy oraz lekarzy praktyków i samych pacjentów zagadnieniem możliwości ludzkiego umysłu w radzeniu sobie z nowotworem. Przyczyniło się to do znacznego rozwoju psychoonkologii jako integralnej części kompleksowego leczenia. Można nawet zaryzykować tezę, że wraz z sukcesami w walce z rakiem i uzyskiwaniem coraz lepszych wyników leczenia w wielu ośrodkach onkologicznych, zrównano troskę o zdrowie fizyczne ze staraniem o polepszenie samopoczucia w sferze psychicznej. Wysokospecjalistyczne, kompleksowe leczenie z rehabilitacją psychofizyczną jest jedyną drogą prowadzącą do poprawy wyników leczenia i jakości życia chorych na raka.
Dzisiaj pacjenci np. z rozsianą chorobą onkologiczną, z przerzutami do kości, żyją wiele lat, będąc pod stałą kontrolą onkologa. Coraz częściej zdają sobie sprawę, że mogą lepiej żyć. Podczas rehabilitacji pokazujemy im, jak to zrobić – wyjaśnia dr Tchórzewska-Korba.
Rehabilitacja (nie)dostępna
W Narodowym Centrum Onkologii w Warszawie w każdej klinice narządowej pracuje fizjoterapeuta, który pomaga od samego początku w procesie leczenia i powrocie do zdrowia. W NIO-PIB oraz innych dużych ośrodkach onkologicznych – w Gliwicach, Białymstoku, Lublinie, Szczecinie, Wrocławiu i Bydgoszczy – funkcjonują też ambulatoria, w których można uzyskać wsparcie w procesie zdrowienia, ale także w przygotowaniu do leczenia.
Warto poszukać wsparcia prehabilitacyjnego już na etapie przygotowania się do leczenia, wyprzedzić to, co się będzie działo później. Przykładowo pacjentom, którzy chorują na nowotwory jelita i czekają na leczenie, pokazujemy, jak się nauczyć lepiej oddychać, mężczyzn z rakiem płuca uczymy, jak oddychać torem piersiowym przez jakiś czas, potem brzusznym. Wyprzedzamy to, co stanie się w chorobie i w procesie leczenia – tłumaczy ekspertka. – Niestety z dostępnością do usług profesjonalnych fizjoterapeutów , którzy wiedzą, jak postępować z pacjentem onkologicznym, jest wciąż trudno. Są dostępni w zasadzie tylko w tych dużych ośrodkach. Ale stale szkolimy fizjoterapeutów i lekarzy, którzy kwalifikują pacjentów, by nie bali się rozmowy i procesu fizjoterapii z pacjentem onkologicznym, co niestety obecnie nie jest standardem. Zbyt często wciąż się zdarza, że pacjenci słyszą: „a nie, jak to rak, to, proszę jechać do ośrodka onkologicznego, bo jeszcze jakąś krzywdę zrobię” – dodaje dr Tchórzewska-Korba.

Jak wygląda sytuacja chorych na Parkinsona w Polsce?
Kobiety wzięły sprawy w swoje ręce
Lepiej wygląda kwestia dostępności rehabilitacji kobiet leczonych z powodu nowotworu piersi, ze względu na długą historię samopomocy pacjenckiej:
Jak to często bywa, kobiety wzięły sprawy w swoje ręce i 38 lat temu powstał pierwszy klub kobiet leczonych z powodu raka piersi w Warszawie, przy naszym zakładzie, czyli klub Amazonek. Okazał się tak potrzebny, że idea zaczęła pączkować i powstała z tego Federacja. Także kobiety, które na przykład nie dostały się na rehabilitację, ale mają w swojej okolicy taki klub, mogą skorzystać z profesjonalnej pomocy właśnie w klubie. Jest też duża grupa pacjentów, którzy są leczeni z powodu mięsaków, która zrzeszyła się w Stowarzyszeniu Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki Sarcoma. Są też inne organizacje pacjenckie, jak np. Alivia, które bardzo pomagają, robią olbrzymią pracę wspierającą pacjentów onkologicznych. Warto je wspierać i z nich korzystać – zachęca ekspertka.
Zachęca, także by zainteresować się rehabilitacją już w ośrodku, w którym podlega się leczeniu:
Ważne jest, by spotkać się z fizjoterapeutą i uzyskać pełną informację dotyczącą możliwości niwelowania objawów ubocznych zarówno po leczeniu chirurgiczny, radioterapii czy chemioterapii – dodaje kierownik Zakładu Rehabilitacji Centrum Onkologii Instytutu M. Skłodowskiej-Curie. – Tak naprawdę sens leczenia onkologicznego nie polega tylko na uratowaniu życia pacjenta, ale na przywrócenia mu życia dobrej jakości. I tu zaczyna się praca dla zespołu rehabilitacji. A dla mnie szczególnie ważne – praca dla fizjoterapeuty – podsumowuje dr Hanna Tchórzewska-Korba.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS