Pogodomy se po ślonsku. Cwilingi i włażynie na ambit

Kedyś synki prały sie „nasz plac na wasz plac” – Podlas z Podgrubom abo Gorole ze Ślonzokami. Niyważne, ło co, głownie „ło pietruszka” (o nic). A na kożdym placu był „ornong” (porządek) i jedyn dołby sie za drugego pokroć.

Bajtle kamraciyły sie ino na pokoz

Naroz sie łokozało, że bajtle z tego nojważniyjszego placu „kamraciyły” (przyjaźniły) sie ino na pokoz, skisz „onkla” (wujka), kery łozdowoł jym „brałze” (oranżady w proszku), „kałgumin” (gumę do żucia), „szpilcojgi” (zabawki), a nawet „placpatrony” (kapiszony). Toż zrobiyły sie ś nich „habichty” (tyż „hamstry” – chomiki, ludzie chciwi). Niyważne jes to, wiela poradzom, przeca wszysko idzie „łowiksnońć” (zrobić byle jak), a jak sie cosik „spiytności” (zepsuje), tym lepi. Bydzie co „sfalić” (zrzucić) na inkszych. Niy ino ambitu jym brakuje, łonych niy gryzie nawet sumiynie, bo coby kogoś gryzło, przodzi trza je mieć.

A kej już godomy ło zandkastli, to ponoć jedyn chop chcioł dać przirychtować „szpilplac” (plac zabaw) dlo bajtlow przi drodze „miana” (imienia) ślonskego ksiyndza, pisorza i poety Konstantego Damrota, kaj downi był wanielicki „kerchof” (cmentarz). Noprzod wanielikow chowali w Bogucicach, a potym jedyn z „fatrow” (ojców) Katowic Friedrich Grundmann podarowoł jym parcela, kero miała 300 „pryntow” (prętów, teroz to 42 ary) kwadratowych.

Bo downi miarom dugości (tzw. miara pruska) był prynt. Jedyn prynt dzielył sie na 12 stóp. Tyn stary wanielicki kerchof powstoł w 1856 roku za torami kolejowymi, bo wszyscy myśleli, że tak daleko miyjsko zabudowa niy siyngnie. Ale ci, kerzi som naucyni, że na kerchofie sie niy „zgobi” ani niy „huncwoci” (psoci), zrobiyli larmo. Potym tyn chop loł sie żurym, że tak po prowdzie żodyn niy wiy, kaj tyn kerchof richtich był. Wiedzieli ci, kerzi stawiali tam pamiontkowo tabula, a dwa moje kamraty lotały tam za bajtla, aże mamulki jym niy wytuplikowały, pojakymu niy uchodzi tego robić.

Spominom ło tych pryntach, bo jakby Wom sie przitrefiyła jakoś staro „erbowizna” (spadek), cobyście wiedzieli. Jeszce niydowno nojlepi było erbnońć grubiane „kuksy” (udziały), bo jedna gruba była wert 128 kuksow. Był tyż fondusz wolnych kuksow – po dwa dlo właściciela grontu, dlo kase bracki i dlo kościołow i grubianych szulow. A kożdy kuks szło podzielić na sto tajlow. Ale terozki to już sama niy wiym, co lepsze, prynty abo kukse, bo mieć dzisiej gruba na gowie to skoranie Boske.

Szkolorze bydom musieć pylać do szulow

Zaniydugo szkolorze bydom musieć pylać do szulow, bo skońcyły sie feryje – te skisz zaraze i druge, coby se dychnońć. Nojważniyjsze, żeby my sie niy musieli lynkać ło jejich zdrowie, bo z „bildowaniym” (wykształceniem, nauką), jak sie zazrom, to dajom rada.

Przodzi jednak niykerzi bydom fajrować dziyń „cwilinga” (bliźniaka). Jak zawdy zrobiom „parada” (defilada), upiekom kartofle we fojerze, połosprowjajom, jak za bajtla robiyli wszyskich za bozna, bo żodyn niy poradziył zgodnońć, kery jes kery. A łojce mieli ś niymi „dublowano” (podwójna) uciecha i tako sama utropa. Jak już cwilingi byli „majerantni” (pełnoletni, dorośli), jedyn za drugego szeł zdować egzamin – niy dej Boże na prawo jazdy.

Gorzi, jak sie „ciupli” (zamiyniyli) na zolytach, przed ołtorzym abo w noc poślubno. Ponoć cwilingi barzi se przajom niźli inksze braciki i szwestry. W moji familji cwilingow niy było, z szule tyż takich kamratow niy pamiyntom.

Ale jak sie downi widziało jich na drodze, to były pocesane i łoblecone gynał tak samo. Na Wiyrchniym Ślonsku cwilingi sie trefiały i ponoć szło to erbnońć. Może i prowda, bo ślubno łod Wojciecha Korfantego Elżbiyta miała bracikow cwilingow Pawła i Jana, a synkowi łod Korfantego Zbigniywowi bocoń przismycył cwilingow Wojciecha i Feliksa.

Zgłoś naruszenie/Błąd