Pierwszy Dzień Matki w Polsce. Kiedy był obchodzony?

RMF FM zwróciło się do kilku instytucji zajmujących się historią – do Archiwum Głównego Akt Dawnych, krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Narodowego w Krakowie, a także do Muzeum Historii Krakowa. Żadna z nich nie potwierdziła nam funkcjonującej publicznie informacji o pierwszym Dniu Matki w Polsce, który miał przypaść na 26 maja 1914 roku.

W ewidencji elektronicznej do tutejszego zasobu nie natrafiono na materiały archiwalne dot. obchodów Dnia Matki w Krakowie w 1914 r. (sprawdzono okres 1910-1920) – poinformował Tomasz Wroński, starszy kustosz z Archiwum Narodowego w Krakowie. Jak dodał, “w publikacji wydanej w 2015 r. przez Archiwum Narodowe w Krakowie i Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych, pt. ‘1914. Zdarzyło się w Krakowie’, we fragmencie dotyczącym miesiąca maja 1914 r., nie odnaleziono wzmianki o tym wydarzeniu“.

Historycy lub pracownicy instytucji informowali jednocześnie o konieczności wykonania długotrwałych kwerend, a także odsyłali do prasy wydawanej w Krakowie przed pierwszą wojną światową – “Czasu” i “Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. Sprawdziliśmy gazety wydane kilka dni przed i kilka dni po 26 maja 1914 roku. W żadnej z nich nie znalazła się wzmianka o Dniu Matki.

Informacji o pierwszym Dniu Matki nie ma również w Kalendarzu Krakowskim Józefa Czecha na 1914 rok, a także Kalendarzu Lekarskim Krakowskim.

Konkurencyjną datą dla 26 maja 1914 roku jest – również pojawiający się w mediach – termin 26 maja 1923 roku.

Informację o pierwszym w naszym kraju Dniu Matki przekazał w 1936 roku Polski Czerwony Krzyż.

W broszurze “Dzień Matki Wskazówki i Materjały do Obchodów” czytamy, że “do Europy myśl okazana uczuć matce, przez organizowanie specjalnych obchodów i uroczystości w określonym dniu jej poświęconym, przedostała się dopiero po wielkiej wojnie“.

Pierwszym krajem, który tę myśl wprowadził była Austrja. Za jej przykładem poszły inne kraje. Do Polski myśl ta dostała się na jesieni 1923 r. i już na wiosnę 1924 z inicjatywy Polskiego Czerwonego Krzyża ukazały się pierwsze komunikaty o projektowanym “Dniu Matki” – podaje PCK.

Jak informuje Polski Czerwony Krzyż, pierwszy Dzień Matki został “wyznaczony na ostatnią niedzielę maja, jako miesiąca poświęconego w Polsce ku czci Matki Bożej”. W roku 1924 odbyły się też w Kołach Mł. PCK. pierwsze nieliczne obchody “Dnia Matki” – czytamy w broszurze organizacji.

Jest to prawdopodobnie pierwsza źródłowa informacja o tym, kiedy doszło do pierwszych obchodów Dnia Matki w Polsce, choć nie wskazuje tego, gdzie zostały one zorganizowane.

Dzień Matki w większości państw jest obchodzony w maju. Niektórej kraje świętują ten dzień w lutym (Norwegia), marcu (m.in. Gruzja), kwietniu (Armenia) lub też w czerwcu (Mongolia – Dzień Matki i Dziecka), sierpniu (np. Tajlandia), październiku (Argentyna i Malawi), listopadzie (Timor Wschodni) czy nawet w grudniu (Panama i Indonezja).

Oto lista terminów Dnia Matki w Unii Europejskiej:

• 8 marca: Bułgaria;
• 25 marca: Słowenia;
• czwarta niedziela Wielkiego Postu: Irlandia i Wielka Brytania;
• pierwsza niedziela maja: Litwa, Portugalia, Rumunia i Węgry;
• druga niedziela maja: Austria, Belgia, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Grecja, Holandia, Łotwa, Malta, Niemcy, Słowacja, Włochy;
• ostatnia niedziela maja (czasem pierwsza niedziela czerwca jeśli ostatnia niedziela maja wypada w Zesłanie Ducha Świętego): Francja, Szwecja;
• druga niedziela czerwca: Luksemburg.

W Stanach Zjednoczonych Dzień Matki jest obchodzony w drugą niedzielę maja.

Współpraca: Damian Domżalski