Jak wyglądamy w oczach innych? To pytanie zadajemy sobie od zawsze. Ale dziś, żeby pokazać się innym, nie musimy wychodzić z domu. Kiedyś fotografię robił nam ktoś, dziś najchętniej fotografujemy się sami. To my stajemy się reżyserami spektaklu, w którym odgrywamy główną rolę. Ale czy nasze poczucie kontroli nie jest przypadkiem złudne? Czy powielany w nieskończoność obraz twarzy zyskuje czy traci na znaczeniu? W swojej najnowszej książce, stworzonej wspólnie z ilustratorką Joanną Concejo, pt. „Pan Wyrazisty”, Olga Tokarczuk mierzy się z paradoksami współczesnej kultury narcyzmu i – po raz kolejny – z krótką formą prozatorską, doprowadzoną tu do maksimum zwięzłości. Tytułowy Pan Wyrazisty jest typowym ulubieńcem mediów społecznościowych. Jego twarz, fotografowana przez niego samego bez końca, staje się towarem na sprzedaż – za drobną z pozoru cenę internetowych polubień. Co jednak się staje z twarzą rzeczywistego bohatera? Czy dla kogoś jeszcze ma wartość? Czy w ogóle jeszcze istnieje? W nieoczekiwanym momencie Tokarczuk zaczyna flirtować ze stylem makabreski porównywalnym z tym, jaki znajdujemy w opowiadaniach Rolanda Topora. W oszczędnym w słowa tekście każde słowo okazuje się ważne. Od czytelnika zależy, ile znaczeń odnajdzie w opowiadaniu.
Gray na opak
„Pan Wyrazisty” to m.in. opowieść o Dorianie Grayu na opak. Podobnie jak w powieści Oscara Wilde’a bohater staje się zakładnikiem obrazu. Dorian pozostawał młody i piękny, kiedy rysów, jakie na twarzy miały wyrzeźbić czas i doświadczenia, nabierał jego portret. Pan Wyrazisty również zawiera rodzaj diabelskiego paktu, stając się niewolnikiem własnej podobizny. Tyle że zakorzeniony we współczesności bohater wpada w upiornie błędne koło. Dorian ma jeden portret, który schowany przed wzrokiem widza, przeobraża się w to, co on sam chciałby najgłębiej ukryć. Wizerunki Pana Wyrazistego multiplikują się bez końca. Podczas gdy mnożą się selfies, jego twarz zastyga w jednym grymasie sztucznego uśmiechu, w jednym ustawieniu głowy, jednej wypracowanej minie. W ten sposób z każdym kliknięciem aparatu w smartfonie twarz bohatera Tokarczuk staje się bezbarwna, a przez to nieistotna. W przeciwieństwie do Graya Pan Wyrazisty oddaje światu wszystko, co ma do pokazania, nie zostawiając dla siebie nic.
„Powiedzmy to szczerze: Pan Wyrazisty podobał się sam sobie, może nawet był trochę narcyzem – uwielbiał swój wygląd, swoją wyrazistość i chętnie oglądał się w lustrach” – czytamy w opowiadaniu noblistki. Już choćby to niedługie i bezpretensjonalne zdanie otwiera pole do szerokiej refleksji nad ewolucją idei zwierciadła i definicji narcyzmu. Przeglądać się w lustrze to nie to samo, co przeglądać się w wyświetlaczu smartfona. Lustro odwraca strony naszej twarzy, obiektyw pokazuje ją taką, jaką widzi świat, a jakiej nie znamy my sami. Chcąc pokonać dysonans, wydymamy lub wciągamy policzki, unosimy lub marszczymy brwi, uśmiechamy się lub ściągamy usta, jednym słowem – robimy wszystko, by zdjęcie nie pokazywało nas samych, lecz nasze wyobrażenie o sobie. Granica między jednym a drugim ulega zresztą coraz silniejszemu zatarciu. Współczesny narcyz nie zakochuje się we własnym odbiciu, ale w odbiciu cudzego wzroku, które dziś przekłada się na liczbę kliknięć i ikonek wyrażających aprobatę. Pan Wyrazisty okazuje się człowiekiem bez właściwości na miarę epoki cyfrowej multiplikacji obrazów – jest równie obcy, co do każdego podobny.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS