Ochrona muraw galmanowych na Sadowej Górze oraz w rejonie Długoszyna

Początkiem marca br. rozpoczęto realizację prac terenowych obejmujących wycinkę odpowiednio wyznaczonych drzew porastających działki gminne w rejonie Zespołu Przyrodniczo-Krajobrazowego Sadowa Góra w Jaworznie oraz na terenie Łąk Galmanowych na Długoszynie. Prace prowadzone są w celu odsłonięcia niezwykle cennego siedliska ciepłolubnych muraw galmanowych oraz poprawy warunków siedliskowych przedmiotowych obszarów. Do podejmowania działań dla ochrony tych niezwykle wartościowych pod względem bioróżnorodności siedlisk zobowiązują Gminę dyrektywy unijne.

Murawy galmanowe – siedlisko chronione w Unii Europejskiej

Wśród zbiorowisk roślinnych Polski, murawy galmanowe zajmują szczególną pozycję. Są one unikatowe dla naszego kraju, gdyż ich występowanie ograniczone jest do niewielkich obszarów rudonośnych, położonych w południowej Polsce.

Jest to siedlisko charakteryzujące się dominacją traw, porostów oraz metaloznośnych ekotypów roślin dwuliściennych na naturalnych wychodniach skał bogatych w metale ciężkie (np. Zn, Pb), czasem na rzecznych żwirach i kamieniskach, gdzie podlegają akumulacji skały okruchowe z udziałem metali ciężkich, a także na starych wyrobiskach czy hałdach wokół kopalń. Tak jest często na terenie Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, gdzie występowanie muraw jest związane z wydobywanymi już od średniowiecza triasowymi dolomitami kruszconośnymi, z których pozyskiwano rudy srebra, ołowiu i cynku. Tereny poeksploatacyjne stały się nowym siedliskiem, na którym panują specyficzne warunki, ze względu na wysoką zawartość metali ciężkich w podłożu. Obszary te,  kolonizowane są przez organizmy o dużej tolerancji na stres środowiskowy. Obecność metali w podłożu (cynku, ołowiu, kadmu) wpływa na specyfikę siedliska, a w konsekwencji na skład i zróżnicowanie gatunkowe flory i fauny.

Swoisty fenomen tych terenów poprzemysłowych polega na tym, że kształtują się unikatowe, często zupełnie nowe układy biocenotyczne, odnotowuje się interesujące podgatunki, ekotypy wśród roślin, jak również dochodzi do powstawania mikrosiedlisk, stanowiących siedliska zastępcze dla wielu rzadkich, chronionych i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.

Przykładem takiego gatunku może być sasanka otwarta Pulsatilla patens, którą obserwowano na stanowisku w Jaworznie. Początkowo, była to bardzo liczna populacja, która z biegiem czasu i pod wpływem zmieniających się warunków ustępowała, aż do całkowitego zaniku pod koniec XX wieku.

Murawy galmanowe wpływają na zwiększenie różnorodności biotycznej, cechuje je również wysoki walor przyrodniczy, estetyczny oraz to, że stanowią dziedzictwo kultury przemysłowej naszego regionu i kraju. Siedlisko o którym mowa (Violetalia calaminariae – 6130), znalazły się na liście siedlisk chronionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EEC) Unii Europejskiej.

Mimo niezaprzeczalnych wartości, siedliska muraw galmanowych są jeszcze dość często postrzegane jako bezużyteczne, zdegradowane tereny poprzemysłowe. Dlatego bywają one bezmyślnie niszczone (dzikie wysypiska śmieci), przeznaczane pod zabudowę lub są rozbierane jako kruszywo do budowy dróg. Czasami, bywają użyźniane i zalesiane w ramach rekultywacji terenów pogórniczych.

Zagrożenia

Murawy galmanowe podlegają również podobnym zagrożeniom, jak typowe murawy kserotermiczne. Do najistotniejszych czynników zagrożenia należy zaliczyć sukcesję naturalną, zarastanie gatunkami krzewiastymi i drzewiastymi – w tym sosną zwyczajną (Pinus sylvestis), brzozą pospolitą (Betula pendula) a także coraz większy udział gatunków inwazyjnych pojawiających się na siedliskach galmanowych, m.in. dąb czerwony (Quercus rubra), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) czy nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) i ekspansywnych takich jak: turzyca owłosiona (Carex hirta), trzęślica modra (Molinia caerulea), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos). Dość istotna jest również eutrofizacja siedliska i nieukierunkowany ruch turystyczny (w tym uprawiany na “dziko” sport motocrossowy i quady).

W przypadku nie podjęcia żadnych działań ochronnych na murawach galmanowych, kilkuletni proces zarastania siedliska i działania innych czynników zagrażających, doprowadzi do całkowitej utraty wartości przyrodniczych, a co za tym idzie, do zaniku siedliska wraz z cennymi gatunkami roślin i zwierząt. Byłaby to niepowetowana strata, dlatego podjęto działania, w celu ochrony i wzmocnienia bioróżnorodności tego siedliska.

Dotychczasowe działania ochronne muraw galmanowych w Jaworznie

W 2018 roku Gmina Miasta Jaworzna przystąpiła do projektu “Dobre praktyki dla wzmacniania bioróżnorodności i aktywnej ochrony muraw galmanowych rejonu śląsko-krakowskiego BioGalmany”, którego realizuje w partnerstwie z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach oraz Gminą Tarnowskie Góry. Od tego czasu w ramach projektu prowadzone są prace nad czynną ochroną, tych jakże cennych w skali kraju i Europy siedlisk – muraw galmanowych, polegające na koszeniu muraw oraz usuwaniu gatunków inwazyjnych i ekspansywnych (w tym gatunków drzewiastych i krzewiastych), które w nadmierny sposób użyźniają siedlisko i obniżają jego wartość przyrodniczą, w miejsce których wysiewane są nasiona wyselekcjonowanych gatunków roślin murawowych (pochodzących z najbliższego otoczenia) lub wprowadzane są sadzonki gatunków rzadkich i zagrożonych wyhodowane ex situ. Pierwsze efekty dotychczas podejmowanych działań projektowych są zadawalające. Już dzisiaj można zaobserwować zdecydowaną poprawę stanu siedliska muraw galmanowych, a co za tym idzie i różnorodności świata roślin oraz zwierząt na terenie Jaworzna.

Więcej informacji na temat projektu można przeczytać na stronie: https://www.um.jaworzno.pl/pl/biznes/projekty_i_programy/126/biogalmany.html

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ