Jak pan może, profesorze? Skandal plagiatowy na Uniwersytecie Gdańskim

Jerzy Gwizdała JAN RUSEK

Rektor Gwizdała o krok od profesury zwyczajnej

63-letni Jerzy Gwizdała miał tytuł doktora habilitowanego ekonomii i był profesorem uczelnianym. Na UG osiągnął niemal wszystko, pełnił funkcję dyrektora administracyjnego, kanclerza, a od 2016 rektora. Otrzymał Brązowy i Srebrny Krzyż Zasługi oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Brakowało mu tylko tytułu profesora belwederskiego.

Skandal wybuchł we wrześniu br. po tekście „Wstrzymana profesura” autorstwa dr. hab. Marka Wrońskiego, który na łamach „Forum Akademickiego” wymienił przykłady przepisanych przez Gwizdałę fragmentów pracy. Wkrótce okazało się, że rektor miał większy rozmach. W 2018 r. Gwizdała postanowił zrobić profesurę na podległym mu wydziale zarządzania, u dziekana prof. Mirosława Szredera. Podwładni rektora wyrazili niemal jednogłośne poparcie.

Podstawą starań Gwizdały o profesurę były podrozdziały w pracach zbiorowych, artykuły oraz książka wydana przez UG „Instrumenty ograniczenia ryzyka w instytucjach finansowych” zawierająca 14 artykułów wcześniej opublikowanych w czasopismach krajowych.

Pięcioro recenzentów z innych uczelni wydało opinie o dorobku rektora – wniosku o profesurę nie poparł jedynie prof. Jan Krzysztof Solarz. Wytknął Gwizdale wiele błędów merytorycznych i korzystanie z materiałów sprzed habilitacji. Zwrócił uwagę, że choć 13 artykułów opublikowano po angielsku, to brakuje informacji o aktywności Gwizdały na konferencjach zagranicznych.

Cztery pozostałe opinie były pozytywne.

* Prof. Andrzej Gospodarowicz udzielił „pełnego poparcia”.

* Prof. Janina Harasim napisała, że „pozytywy mają niewielką przewagę nad słabościami”. Chwaliła działalność dydaktyczną i organizacyjną Gwizdały. „Zdecydowanie bardziej krytyczna ocena dotyczy publikacji naukowych oraz ich cytowalności” – podkreśliła.

* Prof. Monika Marcinkowska oceniła naukowy dorobek Gwizdały jako „znaczący zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym”. Chwaliła, że dużo wniósł do nauk ekonomicznych.

* Prof. Małgorzata Zaleska stwierdziła, że dorobek Gwizdały jest wystarczający do zdobycia tytułu profesorskiego.

W kolejnym kroku Rada Wydziału Zarządzania UG poparła wniosek Gwizdały. Następnie pozytywną opinię wydała Centralna Komisja do spraw Stopni i Tytułów.

„Już po pozytywnej decyzji Centralnej Komisji do kancelarii prezydenta Andrzeja Dudy wpłynął list naukowca, w którym pośrednio zarzucono, iż dorobek kandydata jest słaby, zaś „połowa z czternastu artykułów tworzących monografię profesorską odpowiada treści podrozdziałów pracy habilitacyjnej Jerzego Gwizdały” – napisał w swoim tekście Marek Wroński.

W czasie, gdy ważyły się losy profesury, Jerzy Gwizdała wykonał wiele gestów wobec PiS. Na budynku wydziału prawa odsłonił tablicę upamiętniającą prezydenta Lecha Kaczyńskiego, byłego wykładowcę UG. Następnie wystawił pomnik marszałka Sejmu Macieja Płażyńskiego (także zginął w katastrofie smoleńskiej), którego syn jest obecnie posłem PiS z Gdańska.

Podejrzany o plagiat Jerzy Gwizdała wygrywa wybory

W 2019 r. Kancelaria Prezydenta wstrzymała procedurę nadania tytułu. Sprawa trafiła do Komisji ds. Etyki w Nauce Polskiej Akademii Nauk. Gdy postępowanie trwało, Gwizdała szykował się do wyborów na drugą kadencję rektorską. W kwietniu 2020 r. – ukrywając swoje kłopoty – wygrał. Wiedzę o sprawie w komisji miało jednak kilka osób. Na przykład dr nauk prawnych Marek Głuchowski, przewodniczący Rady UG. Gdy wybuchł skandal, mecenas Głuchowski przyznał, że „nieformalne informacje (pogłoski) pojawiły się w tak newralgicznym momencie dla społeczności akademickiej, jakim jest okres wyborczy na stanowisko rektora”, ale on postanowił o nich milczeć. „Doświadczenie uczy mnie, że bardzo łatwo jest zniszczyć czyjeś dobre imię, natomiast trudno je potem odzyskać po udowodnieniu niewinności, więc staram się nie wydawać wyroków i nie rozpowszechniać pomówień na podstawie niepełnych danych” – napisał Głuchowski w oświadczeniu.

Naganny brak cudzysłowów

Wśród materiałów, które miały Gwizdale zapewnić profesurę, był artykuł „Metoda szacowania VaR w zarządzaniu ryzykiem banku” opublikowany w roku 2011. To niemal w całości wierna kopia tekstu Katarzyny Ewy Kuziak „Koncepcja wartości zagrożonej VaR (Value at Risk)” z roku 2003.

Odkrycie to stało się podstawą unieważnienia postępowania o nadanie Gwizdale tytułu profesora. Decyzję podjęło prezydium Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów. W opinii prof. Andrzeja Górskiego, przewodniczącego Komisji do spraw Nauki, „treść obu artykułów jest bardzo zbliżona”.

„Obserwuje się brak staranności niektórych autorów w odpowiednim cytowaniu tych danych, czego przykładem jest dr hab. J. Gwizdała. W Jego monografii profesorskiej, będącej zbiorem 14 artykułów (5 w j. angielskim), jest 7 artykułów odpowiadających treścią podrozdziałom Jego pracy habilitacyjnej z pewnymi modyfikacjami redakcyjnymi (praca jest cytowana). Brak cytowania innych autorów, niezależnie od niekiedy przypadkowych przyczyn, jest naganne” – napisał prof. Górski.

Prof. Jerzy Piotr Gwizdała, Rektor UG. S. Ciszek.

Gwizdała milczy. A wątpliwości dotyczą także innych jego tekstów i prac naukowych. Sam twierdził, że istnieje jedynie „pozorna zbieżność pewnych fragmentów tekstów z pracami innych autorów”, a wynika ona „z istnienia dla nich wszystkich, w tym dla moich prac, wspólnego pierwotnego (najczęściej anglojęzycznego) źródła w bibliografii z zakresu ekonomii lub finansów”.

„Fragmenty te nie stanowią intelektualnego dorobku ani mojego, ani autorów, których prace zestawiono z moimi, lecz są charakterystyką problemu lub metodyki badawczej wywodzącej się z wcześniejszych opracowań, najczęściej sprzed wielu lat” – przekonywał.

Na tłumaczenia zareagował dr Błażej Kochański, adiunkt w Zakładzie Statystyki Katedry Nauk Ekonomicznych Politechniki Gdańskiej.

„Wczoraj wieczorem nie poszedłem spać, zamiast tego zacząłem porównywać artykuł rektora UG z moim doktoratem. Wygląda na to, że w artykule rektora Gwizdały, opublikowanym 5 lat temu w »Problemach Zarządzania«, a następnie przetłumaczonym na angielski i zamieszczonym na stronach 33-44 monografii profesorskiej, plagiatem jest (…) całość artykułu”.

Kochański dodał na Facebooku, że zdania, które nie pochodzą z jego doktoratu, można policzyć na palcach jednej ręki. „W którymś momencie już nie wiedziałem, co pochodzi skąd, bo całe akapity były praktycznie identyczne. Co ciekawe, nawet moje niezgrabności stylistyczne zostały w dużej części skopiowane. Trzeba jednak zaznaczyć, że trochę usterek plagiator dodał od siebie”.

Kochański napisał doktorat w 2014 r. Promotorem była dr hab. Anna Rzeczycka, prof. Politechniki Gdańskiej, zaś jednym z dwóch recenzentów był właśnie Jerzy Gwizdała. Co ciekawe, w swojej bardzo pozytywnej recenzji Gwizdała wytknął Kochańskiemu drobne braki. “W pracy nie zostały sformułowane w sposób syntetyczny tezy, co uważam za słabą stronę” – napisał. Ale gdy przepisywał w roku 2015 r. pracę Kochańskiego, praktycznie niczego nie zmienił.

– Jesteśmy zaniepokojeni doniesieniami o możliwym powieleniu dorobku naukowego naszego pracownika, dr. Błażeja Kochańskiego – mówi Maciej Dzwonnik, rzecznik prasowy Politechniki Gdańskiej. – Dołożymy starań, żeby zabezpieczyć interesy dr. Kochańskiego związane z pracą nauczyciela akademickiego, a on sam może liczyć na wsparcie ze strony władz uczelni i naszych radców prawnych.

Dzwonnik dodaje, że PG podejmie decyzję, gdy zakończy się oficjalne postępowanie wyjaśniające. Na razie nie jest jasne, kto je będzie prowadził. Uniwersytet stoi na stanowisku, że skoro sprawa dotyczy rektora, to powinno ją zbadać Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Resort uważa, że Gwizdałę – jako byłego rektora – należy kwalifikować jako nauczyciela akademickiego i postępowanie powinna przeprowadzić uczelnia.

Wcześniej była Afera GPEC

Jerzy Gwizdała pracował na UG od początku swojej kariery zawodowej z przerwą na epizod w polityce. W 1998 r. został wiceprezydentem Gdańska. Jako bezpartyjnego fachowca zgłosił go prezydent Paweł Adamowicz.

Po niecałych trzech latach urzędowania Gwizdała został wyprowadzony przez UOP z gabinetu w kajdankach, a następnie był jednym z oskarżonych o brak nadzoru w głośnej w Gdańsku aferze GPEC – miejskiego przedsiębiorstwa ciepłowniczego. Spółką kierował kolega Gwizdały, Bolesław F., łączyły ich interesy sprzed lat. „Wyborcza” pisała, że prowadzili wspólnie spółkę Longinex, wybudowali obok siebie domy letniskowe, a gdy doszło do kradzieży materiałów budowlanych z państwowej hurtowni, której kierownikiem był F., to materiały znaleziono na ich posesjach. Sprawę umorzono.

W aferze GPEC chodziło o to, że prezes F. chciał wydzielić z przedsiębiorstwa komunalno-prywatną spółkę i dać jej monopol na remonty sieci. Po wieloletnim procesie kluczowe osoby nie został prawomocnie skazane. Wątek Gwizdały został umorzony w 2011 r. z powodu przedawnienia. Wrócił na uczelnię. To przez niego przechodziła większość budżetu inwestycyjnego uczelni.

Zgłoś naruszenie/Błąd