INFORMACJA O PRACACH SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ NR 35

W tej informacji opiszę ciąg dalszy ponad miesięcznego cyklu zdarzeń legislacyjnych związanych z dostosowaniem prawa wyborczego do stanów faktycznych, wywołanych koronawirusem.

1. Nieco historii.

Poprzednia informacja opisywała stan prawny na dzień 3 maja br. – było to kilka dni przed zajęciem przez Senat stanowiska na temat ustawy z dnia 6 kwietnia o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. (data w tytule ustawy – 6 kwietnia – wskazuje na dzień ostatniej ingerencji w jej tekst). Ustawa ta wprowadzała dla wszystkich wyborców, ze względu na zagrożenie koronawirusem, głosowanie w pełni korespondencyjne. Senat 5 maja 2020 r. odrzucił tę ustawę (oczywiście nie wprowadził też do niej żadnych poprawek). Sejm 7 maja odrzucił uchwałę Senatu – obalił weto senackie. Prezydent podpisał ustawę 8 maja, weszła ona w życie 9 maja, tj. na dzień przed wyznaczoną na 10 maja datą głosowania.

Zbyt późne uchwalenie ustawy wskutek obstrukcyjnego postępowania Marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego; nieobsadzenie obwodowych komisji wyborczych wynikłe z niezgłoszenia przez pełnomocników niektórych komitetów wyborczych swoich kandydatów do nich; brak współpracy większości organów wykonawczych gmin, głównie prezydentów dużych miast związanych z Platformą Obywatelską, przy organizacji wyborów – wszystko to spowodowało, że głosowanie 10 maja nie odbyło się. To był stan faktyczny.

Formalnie o tym, że głosowanie w dniu 10 maja nie może się odbyć, informował już komunikat Państwowej Komisji Wyborczej (PKW) z dnia 7 maja. Potwierdziła ten fakt uchwała nr 129/2020 PKW z dnia 10 maja w sprawie stwierdzenia braku możliwości głosowania na kandydatów w wyborach Prezydenta RP. W uchwale tej PKW oprócz stwierdzenia tego faktu podała również dalszy możliwy sposób postępowania. Ponieważ brak możliwości głosowania na kandydatów nie jest uregulowany w Konstytucji RP ani w Kodeksie Wyborczym (KW), PKW przyjęła, że fakt ten jest równoważny w skutkach z przewidzianym w KW brakiem możliwości głosowania ze względu na brak kandydatów. Zamyka to wybory zarządzone przez Marszałka Sejmu na dzień 10 maja i umożliwia rozpoczęcie, ściśle określonej w KW i w Konstytucji RP, dalszej procedury prawnej.

Mianowicie, po podaniu tej uchwały PKW do publicznej wiadomości oraz ogłoszeniu jej w Dzienniku Ustaw RP (Dz.U.) – co miało miejsce 1 czerwca – Marszałek Sejmu ma obowiązek, nie później niż w 14 dniu od dnia ogłoszenia uchwały PKW, zarządzić wybory Prezydenta RP wyznaczając ich datę na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów. Takie szybko zarządzane wybory o skróconym kalendarzu przeprowadza się też np. po wskazanych w Konstytucji RP przypadkach opróżnienia urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej. W postanowieniu o zarządzeniu wyborów Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określa dni, w których upływają terminy wykonania poszczególnych czynności wyborczych przewidzianych w kodeksie (kalendarz wyborczy). Zgodnie z powyższymi przepisami Marszałek Sejmu postanowieniem z dnia 3 czerwca br. zarządziła wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wyznaczając ich datę na niedzielę dnia 28 czerwca 2020 r. Do postanowienia załączony jest kalendarz wyborczy (oczywiście skrócony względem tego, który obowiązywał przed wyborami 10 maja).

Zarówno data ogłoszenia w Dzienniku Ustaw uchwały PKW, jak i postanowienia Marszałka Sejmu, nie są przypadkowe. Są one ściśle związane z terminarzem prac nad kolejną ustawą regulującą wybory Prezydenta RP w 2020 roku. Podjęła je grupa posłów z Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość już dzień po niedoszłym do skutku głosowaniu, tj. 11 maja, składając do laski marszałkowskiej poselski projekt ustawy o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego. Po szybkich obradach w Sejmie uchwalono tę ustawę 12 maja. Senat dopiero po blisko trzech tygodniach, tj. 1 czerwca, wprowadził do ustawy 36 poprawek. Część z nich została następnego dnia przyjęta przez Sejm. I w efekcie, po podpisie Prezydenta RP i ogłoszeniu jeszcze tego samego dnia w Dzienniku Ustaw, ustawa zaczęła obowiązywać z dniem 2 czerwca 2020 roku. I dlatego też postanowienie Marszałka Sejmu o zarządzeniu wyborów zostało wydane w nowym stanie prawnym – na podstawie ww. ustawy z 2 czerwca.

Zarządzenie 3 czerwca wyborów na 28 czerwca (Marszałek Sejmu nie wykorzystała tu pełnych możliwych 60 dni a jedynie 25 dni) chociaż znacznie skraca kalendarz wyborczy i zmusza komitety wyborcze i kandydatów do maksymalnej mobilizacji, ma swoje głębokie uzasadnienie konstytucyjne. Wynika ono z daty zakończenia 5-letniej kadencji przez obecnego Prezydenta RP Andrzeja Dudę. Ta data to 6 sierpnia 2020 r. Przed 6 sierpnia powinien być wybrany prawomocnie następca obecnego Prezydenta, ewentualnie ona sam na drugą kadencję. Brak takiego wyboru skutkowałby chaosem prawnym (np. nie miałby kto podpisać każdej nowej ustawy), a także fatalnie oddziaływałby na międzynarodową pozycję Polski (zgodnie z Konstytucją RP Prezydent jest gwarantem ciągłości władzy państwowej). Dlatego też, jeśli od daty 6 sierpnia odejmie się 21-dniowy okres przewidziany dla Sądu Najwyższego na rozstrzygnięcie o ważności wyborów, od 2 do 3 dni na podanie wyników wyborów przez PKW oraz 14 dni na ewentualne ponowne głosowanie (okres dwóch tygodni pomiędzy pierwszą i drugą turą głosowania), to ostatnim możliwy momentem (najbardziej odległą datą) pierwszego głosowania jest właśnie 28 czerwca.

2. Obecny stan prawny.

1. Ustawa z dnia 2 czerwca 2020 r. o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego jest ustawą epizodyczną. Tzn. ma status jednorazowego aktu prawnego, mającego zastosowanie tylko do wyborów Prezydenta RP w 2020 r. zarządzonych przez Marszałka Sejmu w kolejnym terminie, tj. w terminie po 10 maja 2020 r.

2. Ustawa ta nie reguluje wszystkich aspektów związanych z wyborami prezydenckimi. Wprowadza jedynie przepisy szczególne wynikłe z faktu obowiązywania w naszym kraju stanu epidemii związanego z występującym zagrożeniem pandemią koronawirusa. Przepisy te należy czytać łącznie z przepisami Kodeksu Wyborczego, tzn. w zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się przepisy kodeksowe.

3. Ustawa nie jest „dołączana” do Kodeksu Wyborczego np. jako jego kolejny rozdział, nie zmienia jego przepisów. Nie zmienia więc sposobu organizacji w trakcie trwania pandemii koronawirusa innych rodzajów wyborów, np. często odbywających się w toku kadencji wyborów uzupełniających, przedterminowych czy ponownych.

4. Ustawa opisuje nowe wybory Prezydenta RP w 2020 r. (w kolejnym terminie po 10 maja 2020 r.). Ale ponieważ w wyborach zarządzonych na 10 maja zasadnicza większość czynności wyborczych przewidzianych w Kodeksie Wyborczym została zrealizowana (poza aktem głosowania), w ustawie przyjęto model niejako „zaliczenia” ich w nowych wyborach. Ustawa ma więc charakter „hybrydowy” – w wyborach w nowym terminie zachowują ważność i nie muszą być ponawiane te czynności wyborcze, które w trakcie kalendarza przed wyborami 10 maja zostały potwierdzone przez PKW (albo przez komisarzy wyborczych) danemu komitetowi wyborczemu. Wystarczy tylko złożyć odpowiednie zawiadomienie o uczestnictwie w wyborach w nowym terminie. Należą tu:

   • przyjęcie przez PKW zawiadomienia o utworzeniu komitetu wyborczego;

   • rejestracja kandydata na Prezydenta RP (to szczególnie ważne, gdyż zwalnia upoważnione komitety wyborcze z ponownego zbierania minimum 100 tys. podpisów poparcia);

   • zgłoszenie kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych – tym razem minimalny skład komisji obwodowej to 3, a nie 5 wyborców; zgłaszanie do dnia 12 czerwca, powołanie do dnia 15 czerwca;

   • możliwość wydatkowania na kampanię wyborczą zwiększonego o 50% limitu środków pieniężnych.

Oczywiście w wyborach mogą brać udział nie tylko „starzy” kandydaci (i ich komitety wyborcze) z wyborów z 10 maja, ale także „nowi”, wystawiani przez „nowe” komitety wyborcze. W tym ostatnim przypadku może też nastąpić faktyczna zmiana kandydata przedstawianego np. przez daną partię polityczną. Wiąże się to jednak z koniecznością zbiórki co najmniej 100 tys. podpisów poparcia dla nowego kandydata. Takie rozwiązanie wybrała Platforma Obywatelska wymieniając Małgorzatę Kidawę-Błońską na Rafała Trzaskowskiego.

5. Ustawa, w celu uporządkowania systemu wyborczego i uniknięcia ewentualnego chaosu, luk prawnych i sprzeczności, usuwa z systemu prawnego część przepisów niedawno wprowadzonych, jeszcze obowiązujących, które miały mieć zastosowanie do wyłącznie korespondencyjnych wyborów 10 maja. Dlatego też pozbawia mocy obowiązującej (uchyla całkowicie) epizodyczną ustawę z 6 kwietnia o wyborach korespondencyjnych, a także uchyla część przepisów wprowadzonych przez art. 102 tzw. Tarczy 2.0 (m.in. odbierających PKW prawo ustalania wzoru karty do głosowania i zarządzania przez nią druku tych kart).

6. Ustawa określa zasady i tryb organizacji (terminy, organy wyborcze i ich zadania, itp.) wyborów Prezydenta RP w 2020 r. zarówno w przypadku głosowania w kraju jak i za granicą. Ja w tej informacji skupię się z oczywistych powodów na głosowaniu w kraju.

3. Jak będziemy głosować 28 czerwca?

Zasadniczą zmianą wprowadzaną przez ustawę jest umożliwienie głosowania korespondencyjnego wszystkim wyborcom (w kraju i za granicą). Ustawa daje takie prawo, ale nie obowiązek. Ten wyborca, który nie zgłosi zamiaru głosowania korespondencyjnego, tak jak dotychczas będzie mógł głosować w sposób tradycyjny, w lokalu komisji obwodowej w swoim obwodzie – wrzucając kartę do głosowania bezpośrednio do urny wyborczej. Możliwe będzie także dla określonych kategorii wyborców (niepełnosprawnych o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub osób starszych po ukończeniu 60 lat życia) głosowanie przez pełnomocnika. Trzeba też wyraźnie wskazać, że głosowanie korespondencyjne będzie jedynym możliwym sposobem oddania głosu przez wyborcę podlegającego w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych.

Głosowanie korespondencyjne w kraju będzie wyłączone w przypadku głosowania w tzw. odrębnych obwodach głosowania: utworzonych w zakładach leczniczych (szpitalach), domach pomocy społecznej, domach studenckich lub zespołach domów studenckich, zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w oddziałach zewnętrznych takich zakładów i aresztów. A także w przypadku udzielenia przez wyborcę pełnomocnictwa do głosowania. Dodatkowo, jeśli wyborca zgłosi zamiar głosowania korespondencyjnego, to po wysłaniu do niego pakietu wyborczego nie wyda się mu zaświadczenia o prawie do głosowania.

Zamiar głosowania korespondencyjnego w kraju wyborca zgłasza komisarzowi wyborczemu za pośrednictwem urzędu gminy, w której jest wpisany do spisu wyborców. Na ogół tą gminą jest miejsce stałego zamieszkania wyborcy (najczęściej też zameldowania na pobyt stały). Tak jak dotychczas w Kodeksie Wyborczym (ustawa w kraju tego nie zmieniła) jest możliwość złożenia wniosku o dopisanie do spisu wyborców w wybranym przez wyborcę obwodzie głosowania. Taki pisemny wniosek wnosi się do urzędu gminy najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów, tj. do 23 czerwca (uwaga na kolizję terminów!).

Zamiar głosowania korespondencyjnego:

• wyborca „zwykły” może zgłosić do 12 dnia przed dniem wyborów, tj. do 16 czerwca;

• wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych – do 5 dnia przed dniem wyborów, tj. do 23 czerwca;

• jw., ale który rozpoczął kwarantannę lub izolację po 5 dniu przed dniem wyborów – do 2 dnia przed dniem wyborów, tj. do 26 czerwca.

Zgłoszenie o zamiarze głosowania korespondencyjnego, może być dokonane ustnie, pisemnie, lub w formie elektronicznej za pośrednictwem usługi udostępnionej przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Zgłoszenie powinno zawierać nazwisko i imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL wyborcy, numer telefonu lub adres poczty elektronicznej, a także wskazanie adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy. Albo może też zawierać deklarację osobistego odbioru pakietu wyborczego w gminie.

Wyborca „zwykły”, który zgłosił zamiar głosowania korespondencyjnego w kraju, otrzymuje z urzędu gminy pakiet wyborczy nie później niż 5 dni przed dniem wyborów, tj. do 23 czerwca. Wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, – nie później niż 2 dni przed dniem wyborów, tj. do 26 czerwca. Pakiet wyborczy może być doręczony do wyborcy przez upoważnionego pracownika urzędu gminy albo za pośrednictwem Poczty Polskiej (co najmniej dwóch pracowników poczty wrzuca pakiet do prywatnej oddawczej skrzynki pocztowej wyborcy, a gdy jej brak – pozostawia w drzwiach mieszkania wyborcy zawiadomienie o możliwości odbioru pakietu w placówce pocztowej w terminie nie dłuższym niż jeden dzień). Wyborca może też osobiście odebrać pakiet wyborczy w urzędzie gminy.

W skład pakietu wyborczego wchodzą: koperta zwrotna, karta do głosowania, koperta na kartę do głosowania, instrukcja głosowania korespondencyjnego oraz oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania. Wyborca po wypełnieniu karty do głosowania wkłada ją do koperty na kartę do głosowania, którą zakleja – konieczne dla ważności głosu! Następnie kopertę tę wkłada do koperty zwrotnej łącznie z wypełnionym i podpisanym oświadczeniem. Kopertę zwrotną również zakleja. Na kopercie zwrotnej umieszczony już jest adres i numer właściwej obwodowej komisji wyborczej.

Wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych niezwłocznie po doręczeniu pakietu wyborczego wykonuje powyższe czynności, a następnie oddaje zaklejoną kopertę zwrotną tej osobie, która mu dostarczyła pakiet wyborczy (pracownikowi poczty lub urzędu gminy).

„Zwykły” wyborca najpóźniej 2 dnia przed dniem wyborów, tj. do 26 czerwca włącznie, może kopertę zwrotną wraz z zawartością:

• wrzucić do nadawczej skrzynki pocztowej (zwykłej czerwonej skrzynki na listy) znajdującej się na terenie gminy właściwej dla obwodowej komisji wyborczej albo

• dostarczyć osobiście lub za pośrednictwem innej osoby do właściwego urzędu gminy albo

• dostarczyć, ale tylko w godzinach głosowania (tj. od 7.00 do 21.00 – tu się nic nie zmienia) osobiście lub za pośrednictwem innej osoby do obwodowej komisji wyborczej w obwodzie głosowania, w którym jest wpisany do spisu wyborców.

W dwu pierwszych przypadkach koperty zwrotne będą dostarczone przez Pocztę Polską oraz urząd gminy do właściwych obwodowych komisji wyborczych w godzinach głosowania.

Tyle na temat nowego powszechnego głosowania korespondencyjnego. Jeśli chodzi o głosowanie w trybie zwykłym (w lokalu wyborczym), to praktycznie niewiele się zmieni poza zwiększonymi rygorami higienicznymi – osłony stanowisk dla członków komisji obwodowych, zwiększone odległości między nimi i między głosującymi, częste odkażanie sprzętu, itd. Na koniec tylko wypada wspomnieć, że w przypadku nagłego i znaczącego pogorszenia sytuacji epidemicznej na terenie danej gminy lub jej części, PKW na wniosek Ministra Zdrowia, nie później niż 7 dni przed wyborami, może zarządzić głosowanie wyłącznie korespondencyjne na tym terenie. Czego oczywiście sobie nie życzymy.

Jerzy Czerwiński – Senator RP

Informuję, że dyżury senatora zostają wznowione od lipca 2020 roku – Jerzy Czerwiński

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ