Glutamina ‒ właściwości, działanie i występowanie glutaminy

Glutamina jest najpowszechniejszym i najbardziej wszechstronnym aminokwasem w ludzkim organizmie. Tak naprawdę potrzebują jej wszystkie organizmy żywe, ponieważ wchodzi w skład struktury najważniejszych białek. Co ciekawe, nasze ciało potrafi jednak produkować ją samodzielnie i to wykorzystując gromadzący się w tkankach toksyczny amoniak! Skąd więc pomysł, aby glutaminę konsumować dodatkowo jako suplement diety?

1. Rola glutaminy w organizmie
2. W jakich produktach żywnościowych znajdziemy glutaminę?
3. Glutamina jako suplement
4. Dawkowanie glutaminy
5. Przeciwwskazania i skutki uboczne
6. Dla kogo L-glutamina?

Pod względem biologicznym glutaminę zalicza się do aminokwasów endogennych, co oznacza, że nie musi być przyjmowana systematycznie wraz z pożywieniem. Owa zasada ma jednak swoje ograniczenia – na przykład w sytuacjach stresowych własna produkcja organizmu bywa niewystarczająca i dopływ glutaminy z zewnątrz jest kluczowy dla zachowania zdrowia. Gdyby glutaminy zaczęło bowiem brakować, organizm zacznie pozyskiwać ją sam z mięśni szkieletowych!

Rola glutaminy w organizmie

W zdrowiu i w chorobie komórki odpornościowe w naszym organizmie konsumują więcej glutaminy niż glukozy! Stąd też za jedną z czołowych funkcji tego niezwykłego aminokwasu uważa się wspomaganie systemu immunologicznego, zwłaszcza w kontekście produkowania zapalnych cytokin, utrzymania limfocytów oraz zabijania bakterii przez granulocyty, zaliczane również do naszej wewnętrznej armii białych krwinek.

Największe stężenie glutaminy w organizmie ludzkim obserwuje się przy tym w wątrobie i mięśniach szkieletowych, gdzie stanowi ona nawet 40-60% wszystkich aminokwasów (Cruzat, 2017). Dalej, spore jej ilości znajdują się w osoczu, gdzie stanowią ok. 20% wszystkich aminokwasów. Wytwarzana bywa również w płucach i komórkach tłuszczowych. Jako związek stanowi ona cenną pożywkę nie tylko dla wspomnianych wyżej białych krwinek, ale także wewnętrznej śluzówki oraz komórek kanalików nerkowych. W efekcie glutamina ochrania żołądek i cały przewód pokarmowy, a także pomaga metabolizować alkohol, chroniąc tym samym wątrobę!

Ponadto glutamina jest podstawowym budulcem białek tworzących tkanki naszego ciała, bierze udział w syntezie tłuszczów, reguluje równowagę kwasowości w nerkach, dostarcza azot do ważnych reakcji, np. produkcji puryn oraz jest nietoksycznym transporterem dla amoniaku we krwi. Wreszcie, bierze również udział w kluczowym dla życia cyklu Krebsa.

Ciekawostka: Tak jak większość aminokwasów, glutamina występuje w dwóch podstawowych postaciach L-glutaminy i D-glutaminy (rozróżnienie to dotyczy konfiguracji rybozy w kwasie RNA). Ta pierwsza spełnia wymienione wyżej funkcje; rola tej drugiej w organizmach żywych wydaje się natomiast stosunkowo nieistotna.

W jakich produktach żywnościowych znajdziemy glutaminę?

Glutamina dostarczana jest organizmowi również w postaci pożywienia, co stanowi bardzo istotne wsparcie dla naturalnego procesu syntezy, zwłaszcza w sytuacjach stresu, wyczerpującego wysiłku fizycznego czy choroby. Jej poziom drastycznie obniża się również po operacjach, poparzeniach i doznanych ranach. Uważa się, że klasyczna dieta dostarcza człowiekowi od 3 do 6 gramów glutaminy dziennie, ale poziom ten może być bardzo różny w zależności od konkretnego sposobu odżywiania się (Gleeson, 2008).

Do najbardziej zasobnych w glutaminę produktów żywnościowych zalicza się jajka (0.6 g glutaminy na 100 g produktu); wołowinę (1.2 g/100 g), półtłuste mleko (0.3 g/100 g), tofu (0.6 g/100 g), biały ryż (0.3 g na 100 g) czy kukurydzę (0.4 g/100 g). Pokarmów takich jest na pewno znacznie więcej, ale studia określające poziom L-glutaminy w konkretnych produktach są jeszcze bardzo ograniczone. Można jednak przyjąć, że każda żywność zawierająca białko, jest w mniejszym lub większym stopniu źródłem glutaminy.

Ogólnie rzecz biorąc jednak, przeciętnemu człowiekowi do zdrowia wystarcza glutamina obecna w jadłospisie oraz ta produkowane przez jego własne tkanki.

Glutamina jest ważnym lekiem na anemię sierpowatą. Źródło: shutterstock

Glutamina jako suplement

Poznawszy ogrom i ważkość funkcji, jakie glutamina spełnia w organizmie ludzkim, naukowcy doszli do wniosku, że w określonych przypadkach zasadne byłoby dostarczenie ciału większej ilości cennego aminokwasu. Na potrzeby farmakologiczne zaczęto więc produkować glutaminę wykorzystując do tego celu odpowiednio zmutowane bakterie Brevibacterium flavum karmione glukozą.

Z dotychczasowych badań wynika, że glutamina jest przede wszystkim doskonałym lekiem na anemię sierpowatą. Podawana pacjentom z tą wrodzoną chorobą hemoglobiny pozwala znacząco ograniczyć liczbę bolesnych kryzysów i poziom hospitalizacji, zmniejszając również intensywność innych symptomów (FDA, 2017). Na rynku jest już opatentowany lek na receptę zawierający glutaminę i przeznaczony dla chorych na anemię sierpowatą.

Ponadto w medycynie preparaty z glutaminą podaje się pacjentom, którzy doznali rozległych oparzeń – ma ona zmniejszać ryzyko infekcji oraz śmierci (Lin, 2013). Podobne rezultaty daje w przypadku osób krytycznie chorych oraz po przebytych rozległych operacjach (Zanten, 2015). Podawana dożylnie pacjentom hospitalizowanym po silnych urazach glutamina zwiększa szanse ich przeżycia i ogranicza ryzyko zakażenia się w szpitalu. Dalej, glutamina wykorzystywana jest również do przeciwdziałania utracie wagi u osób chorych na AIDS/HIV (Burini, 2015).

Na półkach z suplementami znajdziemy jednak L-glutaminę zaadresowaną przede wszystkim do sportowców. Twierdzi się wręcz, że pomaga ona przyrostowi mięśni i siły. Niestety, dotychczasowe badania w tym zakresie nie znalazły potwierdzenia dla marketingowych haseł (Candow, 2001; Lehmkuhl, 2003). Uczestnicy, którym podawano glutaminę przy intensywnym kilkutygodniowym treningu nie wykazali większej siły ani masy mięśniowej w porównaniu z grupą kontrolą. Mieszane są również wyniki dotyczące potencjału poprawy funkcji immunologicznej u atletów. Jak dotąd, jedyne dwie korzyści, które potwierdziły studia naukowe w kontekście przyjmowania glutaminy przez sportowców to poprawa regeneracji i ograniczenie bólów po treningu (Legault, 2015) oraz zmniejszenie poczucia zmęczenia przy biegach wytrzymałościowych (Carvalho-Peixoto, 2007).

Podobnie, nie zaobserwowano jak dotąd korzystnego wpływu suplementacji glutaminą na zaburzenia pracy jelit, w tym chorobę Crohna, kamicę nerkową, dystrofię mięśniową czy przyrost masy ciała u wcześniaków. Hipotezy takiej treści, choć wysuwane przez środowisko medyczne, nie zostały potwierdzone z należną naukową pieczołowitością!

Diagram przedstawiający właściwości glutaminy; opracowanie własne

Dawkowanie glutaminy

W dotychczasowych studiach badano suplementację L-glutaminą w dawkach sięgających od 5 do 45 g dziennie przez okres nawet 6 tygodni (Candow, 2001). Nawet te największe dawki nie wykazały znaczących skutków ubocznych, ale nie zbadano wszystkich markerów mogących potwierdzać ich bezpieczeństwo. Stąd za dowiedziony naukowo dopuszczalny limit suplementacji L-glutaminą uważa się obecnie dawkę 14 g dziennie dla osoby dorosłej (Shao, 2008), zwłaszcza, jeśli jest to krótkoterminowa suplementacja. Przyjmowanie glutaminy przez długi okres czasu wciąż jednak budzi kontrowersje w środowisku naukowców. Długofalowe rezultaty pozostają bowiem niezbadane (Holecek, 2012).

L-glutamina jako niekoniecznie skuteczny suplement dla sportowców. Źródło: shutterstock

Przeciwwskazania i skutki uboczne

Glutamina w postaci suplementu uznawana jest za bezpieczną dla dorosłych, dzieci, a nawet przedwcześnie urodzonych niemowląt. Nawet fakt, że glutamina metabolizowana jest do dwóch toksycznych dla organizmu związków: amoniaku oraz glutaminianu, nie wydaje się przekładać na żadne istotne zaburzenia neurologiczne. Tym niemniej suplementacja glutaminą nie jest wskazana w przypadku (Buchman 2001; Holecek, 2013):

• żywienia pozajelitowego;
• zaburzeniach wątroby;
• nowotworów – glutaminą karmią się bowiem również komórki rakowe i jej nadmiar może powodować zaostrzenie choroby.

Ponadto glutamina podawana doustnie jako lek na anemię sierpowatą może wywoływać skutki uboczne w postaci zaparć, mdłości, bólów głowy, bólów brzucha, kaszlu, bólów kończyn, pleców oraz klatki piersiowej. W dawkach sugerowanych w ramach nieregulowanej receptami suplementacji wydaje się jednak być wolna od działań niepożądanych. Znany jest natomiast fakt, że osoby przyjmujące przez dłuższy czas wysokie dawki L-glutaminy po jej odstawieniu cierpią na objawy abstynencyjne takie jak infekcje oraz zaburzenia funkcji jelit.

Dla kogo L-glutamina?

Glutamina jest z punktu widzenia medycyny bardzo ważnym suplementem, który może okazać się krytyczny u ludzi ciężko chorych czy zranionych. Dla zwykłych zjadaczy chleb nie przedstawia jednak wartości, w jakie każą nam wierzyć producenci suplementów. Owszem, sportowcy, zwłaszcza atleci, jednoznacznie korzystają na wyższej podaży białka i aminokwasów, ale wystarczy im w tym celu odpowiednio zbilansowana dieta. Nie dajmy się więc zwieźć reklamom!

Bibliografia

1. WebMD; “Glutamine”; data dostępu: 2020-12-15
2. PubChem; “Glutamine”; data dostępu: 2020-12-15
3. Vinicius Cruza i in.; “Glutamine: Metabolism and Immune Function, Supplementation and Clinical Translation”; data dostępu: 2020-12-15
4. Michael Gleeson; “Dosing and efficacy of glutamine supplementation in human exercise and sport training”; data dostępu: 2020-12-15
5. Kamal Patel; “Glutamine”; data dostępu: 2020-12-15
6. Alyssa M. Parian MD, …Amy C. Brown PhD,; “Inflammatory Bowel Disease”; Integrative Medicine (Fourth Edition), Elsevier 2018;

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ