Europejski przemysł jądrowy ponawia apel o pomoc przy budowie nowych reaktorów

Jednak 50 proc. miksu elektroenergetycznego bloku nadal opiera się na historycznych technologiach paliw kopalnych emitujących CO2 i muszą one zostać zastąpione nowymi źródłami niskoemisyjnymi, gdyż UE przechodzi na gospodarkę neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 r. Jednocześnie potrzebna będzie dodatkowa moc wytwórcza, aby sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na energię elektryczną.

W liście otwartym skierowanym w czerwcu br. do urzędników europejskich przedstawiciele branży jądrowej ponownie wezwali do wprowadzenia polityk umożliwiających budowę dużych reaktorów systemowych i małych reaktorów modułowych, utrzymanie istniejącej floty i długoterminową eksploatację (long-term operations, LTO) istniejących elektrowni.

W piśmie stwierdza się również, że potrzebna jest ocena środowiskowa oparta na wiedzy naukowej, która zapewni “szybkie rozwiązanie” problemu pozycji energii jądrowej w taksonomii UE.

Taksonomia stworzy wspólny język, do którego inwestorzy będą mogli się odwoływać, inwestując w projekty, które mają istotny pozytywny wpływ na klimat i środowisko. Stanowi, że przy ocenie zrównoważenia prowadzonej działalności gospodarczej należy wziąć pod uwagę szereg celów środowiskowych.

W marcu grupa ekspertów technicznych Komisji Europejskiej pominęła energię jądrową w swoich zaleceniach dotyczących taksonomii. Od tego czasu Komisja powołała Wspólne Centrum Badawcze (Joint Research Centre), jako grupę ekspertów, która będzie oceniać rolę energii jądrowej.

Yves Desbazeille, dyrektor generalny brukselskiej grupy przemysłu jądrowego Foratom, powiedział, że długoterminowa eksploatacja wszystkich 107 istniejących reaktorów w UE – nie licząc 15 w Wielkiej Brytanii i czterech w Szwajcarii, w obu państwach niebędących członkami UE – może zwiększyć udział energii jądrowej w niskoemisyjnej energii elektrycznej do 58% do 2030 r. Bez długoterminowej eksploatacji będzie to tylko 33% do 2030 r.

Strategia UE zakłada posiadanie 103 GW mocy jądrowych do 2050 r., nieco mniej niż obecnie 117 GW, podczas gdy scenariusz Foratomu na 2050 r. przewiduje 130 GW. Jednak w UE budowane są tylko 4 GW nowych mocy jądrowych – we Francji, Finlandii i na Słowacji – z planowanymi kolejnymi 10-20 GW. Dwie jednostki są budowane w Hinkley Point C w Wielkiej Brytanii.

Głównym problemem sektora jądrowego, który próbuje uruchomić nowe projekty reaktorów, jest sposób finansowania i zebranie odpowiednich kwot pieniędzy. Znalezienie odpowiedniego modelu finansowania ma kluczowe znaczenie, ale decydenci reagują powoli.

Chociaż elektrownie jądrowe mają stosunkowo niskie i stabilne koszty operacyjne, ich projekty budowy mogą stanowić wyzwanie, biorąc pod uwagę, że koszty kapitałowe są wysokie i zwykle łączą się z bardzo dużymi skalami projektów. Oznacza to, że poziom finansowania wymagany nawet dla pojedynczego projektu jest znaczny.

Za zapewnienie finansowania nowych projektów elektrowni jądrowych odpowiada zazwyczaj właściciel lub operator elektrowni. Schemat ten nie dotyczy ani Rosji ani Chin, gdzie programy finansowania wspierane przez państwo oznaczają, że projekty reaktorów są zatwierdzane w większym tempie niż w Europie. Rosja ma cztery reaktory w budowie, a Chiny 11. Jednak Rosja twierdzi, że w jej portfelu zamówień zagranicznych ma 36 jednostek.

Według Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej finansowanie projektów energetyki jądrowej stało się trudniejsze w ostatnich trzech dekadach. Quasi-monopolistyczne rynki zostały zderegulowane, a przesył, dystrybucja i wytwarzanie energii uwolniono, aby zachęcić do konkurencji między wytwórcami energii elektrycznej. To naraża operatorów jądrowych na ryzyko cenowe i popytowe, co zwiększa ogólne ryzyko nowych projektów i utrudnia pozyskanie finansowania.

MAEA twierdzi, że aby mimo tych trudności zachęcać do rozwoju energetyki jądrowej, stosuje się innowacyjne podejścia do finansowania i polityki wsparcia, w tym częściowe inwestycje lub gwarancje pożyczkowe ze strony rządu.

Jednym z takich modeli jest model oparty na regulowany aktywach (RAB). Przemysł jądrowy w Wielkiej Brytanii nawołuje do wprowadzenia tego modelu, a rząd powiedział, że model ten może potencjalnie zmniejszyć koszty pozyskiwania finansowania prywatnego.

Jednak plany w Wielkiej Brytanii dotyczące nowych reaktorów w Wylfa, Moorside i Oldbury zostały albo odwołane, albo odłożone na półkę z powodu nieosiągnięcia porozumienia w sprawie ich finansowania.

Nadzieję budzą ostatnie wydarzenia w Rumunii i Polsce, które podpisały projekty umów z USA o pomocy w rozwoju ich programów jądrowych. Stany Zjednoczone są optymistyczne w kwestii energii jądrowej i czynią z eksportu branży jądrowej podstawę swojej polityki geopolitycznej, częściowo w celu przeciwdziałania postępom poczynionym przez Rosję i Chiny w sektorze eksportu technologii jądrowych.

Druga kwestia dominująca w kwestii nowych budów dotyczy harmonogramów. Reaktory Flamanville-3 we Francji i Olkiluoto-3 w Finlandii zostały znacznie opóźnione z powodu problemów ze spawaniem (Flamanville) i opóźnień w testowaniu oraz braku części zamiennych (Olkiluoto).

Branża jądrowa twierdzi, że budowanie “jednostek kontynuacyjnych” – zakładów tego samego typu, dla których zdobyto doświadczenie i ustalono sprawdzone metody – znacznie skróci terminy ich oddawania do użytku. Brytyjski przemysł jądrowy podał w raporcie Nuclear New Build Cost Reduction, że te kolejne elektrownie (n-te w swoim rodzaju, NOAK) przyniosą obniżone koszty o około 30%.

W raporcie opublikowanym przed rządowym dokumentem strategicznym dotyczącym energii jądrowej, który ma się ukazać do końca roku, zauważono, że model finansowania RAB będzie kontrolował ryzyko budowlane i obniży koszty konsumentów poprzez mobilizację szerszej puli inwestorów i obniżenie kosztów kapitału.