Co z hipoteką na nieruchomości wywłaszczonej pod drogę publiczną?

Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie

Wysokość odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości wynika z wartości rynkowej utraconego prawa. W postępowaniu organ powołuje uprawnionego rzeczoznawcę majątkowego, który w operacie szacunkowym określa jej wartość. Jeśli nieruchomość dla celów wywłaszczenia została podzielona i tylko jej część przeszła na własność Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego, to wycenie podlega tylko ta część.

Przy wycenie nieruchomości rzeczoznawca dokonuje analizy rynku lokalnego, a jeśli ten jest niewystarczający, to rynku regionalnego; wyodrębnia z niego transakcje historyczne dokonane nieruchomościami podobnymi do wycenianej i ustala tzw. cechy cenotwórcze, takie jak położenie, przeznaczenie, stan nieruchomości, wielkość, kształt itd. Porównanie nieruchomości wycenianej do nieruchomości, które wcześniej były przedmiotem obrotu i skorygowanie średniej wartości rynkowej cechami nieruchomości, daje podstawę do ustalenia jej wartości rynkowej. O ile operat został sporządzony zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, to będzie służył do ustalenia przez właściwy organ wysokości odszkodowania w drodze decyzji administracyjnej.

Obciążenia nieruchomości

Poza właścicielem może istnieć cały szereg osób uprawnionych do korzystania z nieruchomości na różne sposoby i z różnych tytułów. Część z tych osób jest uprawniona do odszkodowania w przypadku wywłaszczenia nieruchomości. W największym skrócie rzecz ujmując w tym gronie znajdą się wszystkie podmioty ujawnione w księdze wieczystej w dziale III i IV. W dziale III ujawnia się służebników. Służebność to prawo do korzystania z nieruchomości w sposób określony w jej treści, np. prawo do dożywotniego zamieszkania, korzystania z całości bądź części nieruchomości, czerpania z niej pożytków, prawo przejazdu bądź przechodu. W dziale IV ujawnione są hipoteki zabezpieczające roszczenia wierzycieli, najczęściej kredyty bankowe.

Do uzyskania odszkodowania nie są podmiotami uprawnionymi osoby, które wiąże z właścicielem nieruchomości umowa cywilnoprawna, czyli umowa dzierżawy. Umowa taka nie jest obciążeniem nieruchomości, tylko stosunkiem zobowiązaniowym pomiędzy właścicielem a dzierżawcą.

Komu i w jakiej wysokości wypłacane jest odszkodowanie?

Jeśli idzie o zobowiązania hipoteczne, to organ ustalający odszkodowanie występuje do wierzyciela o wskazanie aktualnego salda i do takiej wysokości nakazuje wypłatę odszkodowania bezpośrednio na jego rzecz.

Jeśli idzie o służebności ustanowione na nieruchomości, to podlegają one wycenie przez rzeczoznawcę majątkowego, tego samego, który szacuje wartość nieruchomości.

Należy pamiętać, że zarówno wierzyciel hipoteczny, jak i służebnik są zaspokajani przed właścicielem nieruchomości. Spłata następuje w kolejności ujawnienia wpisów w księdze wieczystej. Właściciel otrzymuje środki na samym końcu, o ile odszkodowanie wystarczyło na zaspokojenie wszystkich uprawnionych. Odszkodowanie odpowiada rynkowej wartości nieruchomości a obciążające ją prawa nie zmieniają tej kwoty, tylko wpływają na sposób jej podziału. W skrajnych wypadkach, w szczególności jeśli wywłaszczeniu nie podlega cała nieruchomość, może się okazać, że środków nie wystarczy dla właściciela.

Skutki wywłaszczenia nieruchomości z obciążoną hipoteką

Samo wywłaszczenie powoduje wygaśnięcie hipoteki obciążającej nieruchomość, której własność przechodzi na skutek decyzji na rzecz uprawnionego podmiotu. Inwestor nabywa nieruchomość wolną od obciążeń. Zgodnie z decyzją organu inwestor zaspokaja po kolei wierzycieli, służebników a na końcu właściciela. Zwykle powoduje to pewien sposób podziału środków. Może się jednak okazać, że obciążenia opiewały na kwoty wyższe, niż rynkowa wartość nieruchomości. W takiej sytuacji były właściciel nieruchomości pozostaje dłużnikiem i swoje zobowiązania musi spłacić z innych środków. Wygaśnięcie zabezpieczenia hipotecznego wskutek wywłaszczenia nieruchomości, może stanowić przesłankę do wypowiedzenia umowy kredytowej i postawienia zobowiązania w stan wymagalności. Za spłatę jest odpowiedzialny dłużnik, czyli prawdopodobnie dotychczasowy właściciel.

Autor: Mirosław Ochojski

Artykuł powstał we współpracy z kancelarią INLEGIS. Kancelaria od wielu lat na terenie całej Polski specjalizuje się w sprawach o podwyższenie odszkodowaniach za wywłaszczanie pod drogi publiczne.  https://www.wywlaszczenie.pl

Zgłoś naruszenie/Błąd