Ciemieniucha to niegroźny dermatologiczny problem, który w mniejszym lub większym stopniu dotyka większości niemowląt. Pojawia się na owłosionej skórze i nie wygląda estetycznie, a w niektórych przypadkach rozwija się dość intensywnie pokrywając małą główkę żółtawą skorupą. Na szczęście, ciemieniucha jest dolegliwością przejściową, najczęściej samoograniczającą się, która nie obciąża zdrowia dziecka.
- Jak wygląda ciemieniucha?
- Przyczyny ciemieniuchy
- Czy ciemieniucha ma jakieś następstwa?
- Domowe sposoby zwalczania ciemieniuchy
- Farmakologiczne leczenie ciemieniuchy
- Ciemieniucha u dorosłych?
- Czy ciemieniusze można zapobiegać?
Z medycznego punktu widzenia ciemieniucha jest niezapalną, chroniczną formą łojotokowego zapalenia skóry (dermatitis seborrhoicum neonatorum), czyli zaburzeń pracy gruczołów łojowych. Pojawia się u 10% dzieci w wieku do 1 miesiąca oraz nawet u 70% dzieci w wieku trzech miesięcy (Foley, 2003), w równym stopniu u dziewczynek i chłopców. Z czasem jednak jej powszechność wyraźnie maleje, a wśród maluchów w wieku od 1 do 2 lat jedynie 7% wciąż jeszcze boryka się z ciemieniuchą. Najpóźniejsze przypadki obserwowane są w wieku czterech lat.
Jak wygląda ciemieniucha?
Ciemieniuchę bardzo łatwo rozpozna nawet niewprawne oko. U niemowląt na owłosionej skórze głowy, a czasem również brwi, pojawiają się żółte lub białe, tłuste łuski, które mają tendencję do rozprzestrzeniania się i ciemnienia. Najczęściej usytuowane są zaraz nad czołem oraz na czubku głowy. Objawy ciemieniuchy bywają jednak widoczne również na czole, nosie, powiekach i brodzie. W bardzo rzadkich wypadkach zmiany pojawiają się również w okolicach pępka lub pod pieluszką, ale są wówczas mniej łuskowate, zaś bardziej zarumienione. Czasami ciemieniucha powoduje wypadanie też włosków na zajętym obszarze.
Dla rodziców bardzo ważna będzie informacja, że owe zmiany nie są ani bolesne, ani swędzące, a niemowlę nie ma o nich żadnego pojęcia. Należy jednak mieć świadomość, że ciemieniucha może w niektórych wypadkach być mylona z:
- atopowym zapaleniem skóry, które oprócz rumienia często obejmuje łuszczenie się skóry i wywołuje świąd;
- pęcherzycą, która zaczyna się jednak z reguły na błonach śluzowych i ma postać raczej pęcherzyków niż łusek;
- grzybicą owłosionej skóry głowy, której może towarzyszyć wypadanie włosów;
- pieluszkowym zapaleniem skóry, jeśli zmiany obserwowane są na brzuchu, pośladkach i udach niemowlęcia.
Przyczyny ciemieniuchy
Współczesna medycyna nie potrafi odpowiedzieć jednoznacznie skąd bierze się ciemieniucha. Istnieje jednak kilka hipotez wskazujących możliwe przyczyny zmian. Za najpoważniejszą uważa się tezę, że to pozostałość hormonów matki obecnych wciąż w organizmie niemowlaka zaburza pracę gruczołów łojowych, sprawiając, że pracują one zbyt intensywnie. Nadmiar tłustego łoju uniemożliwia normalny proces złuszczania się naskórka, sprawiając, że martwe komórki (keranocyty) pozostają na powierzchni tworząc właśnie ową nieestetyczną łuskę.
W niektórych źródłach sugeruje się również, że ciemieniucha może być związana z rozrostem drożdży z rodzaju Malesezzia. Te mikroorganizmy potrafią rozkładać nasycone kwasy tłuszczowe obecne w łoju, pozostawiając na skórze nienasycone kwasy. Ów pogląd potwierdzają badania (Zhang, 2013) dowodzące, że nawet u 80% niemowląt z ciemieniuchą stwierdza się obecność M. globosa oraz M. restricta. Dodatkowym argumentem jest skuteczność terapii przeciwgrzybicznej. Przeciwnicy, zwracają jednak uwagę, że wspomniane drożdże znajdowane są na skórze wielu ludzi niewykazujących żadnych zmian dermatologicznych.
Wreszcie, można również mówić o pewnych skłonnościach genetycznych. Z badań wynika bowiem, że dzieci z ciemieniuchą pochodzą z rodzin, w których występuje atopowe zapalenie skóry i/lub astma (Johansson, 2004).
Czy ciemieniucha ma jakieś następstwa?
Ciemieniucha co do zasady zanika sama lub przy wsparciu leczenia, nie czyniąc żadnej szkody skórze głowy ani włosom. Jeśli wyczesywane łuski schodzą wraz z włoskami, również nie należy się nie niepokoić – te ostatnie szybko odrosną!
Bardzo rzadko zdarza się, że drapanie podrażnionej skóry główki prowadzi do dodatkowego zakażenia bakteryjnego, które wymaga leczenia antybiotycznego. Jeśli problem pomimo powzięcia środków zaradczych trwa jednak powyżej 12 miesięcy, wskazane są dodatkowe badania i wzięcie pod uwagę alternatywnych diagnoz, łącznie z chorobami autoimmunologicznymi.
Domowe sposoby zwalczania ciemieniuchy
We wszystkich przypadkach łagodnej ciemieniuchy ograniczonej do wybranych stref na główce dziecka zaleca się daleko idącą powściągliwość i najsubtelniejsze formy leczenia. Zdaniem pediatrów zupełnie wystarczającą pielęgnacją okazuje się zazwyczaj codzienne nacierania główki niemowlęcia emolientem typu oliwka, olej mineralny lub biała wazelina, a następnie mycie jej delikatnym szamponem. Rolą emolientu jest zmiękczenie i rozłożenie łuski, aby było łatwiej ją usunąć, więc niektóre źródła polecają aplikowanie go nawet kilka godzin przed myciem. Po myciu miękką szczoteczką delikatnie ściera się łuskę, która powinna teraz łatwo odchodzić od skóry. Nawet po uzyskaniu spodziewanej poprawy pielęgnację tą poleca się kontynuować przez kilka tygodni, aby nie dopuścić do nawrotu ciemieniuchy.
Aby nie pogorszyć problemu należy jednak bezwzględnie wystrzegać się mycia głowy dziecka mydłem lub szamponem dla dorosłych. Zakazane jest również zdrapywanie łusek siłą pod groźbą rozwoju infekcji skóry głowy.
Farmakologiczne leczenie ciemieniuchy
Jeśli wspomniane wyżej konserwatywne leczenie ciemieniuchy nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub ciemieniucha ma bardzo intensywny przebieg, problem powinien być skonsultowany z dermatologiem, które przepisze leki przeciwgrzybiczne do miejscowego stosowania. Najczęściej jest to krem lub lotion z zawartością ketokonazolu o stężeniu 2%. Alternatywnie przepisuje się również steroidowe maści z hydrokortyzonem (1%). Terapia trwa zwykle 1-2 tygodnie i odznacza się wysokim poziomem skuteczności.
Pomocy lekarskiej należy poszukać również, gdy ciemieniuch obejmie swoim zasięgiem całe ciało niemowlaka, jeśli zmiany wydają się obrzęknięte, cieknie z nich wydzielina lub krwawią.
Ciemieniucha u dorosłych?
Pod pojęciem ciemieniuchy rozumie się problem dotyczący ściśle niemowląt i małych dzieci. W swojej istocie, jako łojotokowe zapalenie skóry, może ona jednak dotyczyć również dorosłych przejawiając się przede wszystkim jako łupież skóry głowy.
Oprócz wspomnianych wyżej środków leczniczych dobre rezultaty u dorosłych przynoszą również preparaty z siarczkiem selenu, pirytionem cynku oraz kwasem salicylowym. Niestety, nie są one dotąd przebadane w populacji niemowląt, więc nie są uważane za bezpieczne dla małych dzieci.
Czy ciemieniusze można zapobiegać?
Niestety, nie znamy sposobów jak uchronić dziecko przez rozwojem ciemieniuchy. Nie ma też ku temu większych przesłanek, ponieważ problem w ogromnej większości przypadków jest łagodny i ustępuje samoistnie nie pozostawiając po sobie żadnych znamion.
Pamiętajmy, że ciemieniucha nie jest oznaką nieodpowiedniej higieny czy innych zaniedbań rodziców. Nie jest też zakaźna i nie może być jako taka przekazywana w rodzinie. Pozostaje więc uzbroić się w cierpliwość!
Bibliografia
- Mayo Clinic; “Cradle cap”; data dostępu: 2020-11-25
- NHS; “Cradle cap”; data dostępu: 2020-11-25
- Timothy Nobles i in.; “Cradle Cap”; data dostępu: 2020-11-25
- WebMD; “Cradle cap”; data dostępu: 2020-11-25
- Mary L. Gavin; “Cradle Cap (Seborrheic Dermatitis) in Infants”; data dostępu: 2020-11-25
- Antonio E. Muñiz MD; “Dermatitis”; Pediatric Emergency Medicine, Elsevier 2008;
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS