Ból gardła jest dość niespecyficznym symptomem, który pojawia się dość często, niemal u każdego u człowieka i może mieć różne podłoże. Jako jedna z najbardziej powszechnych przyczyn wizyt u lekarza bywa lekceważony, w rzadkich wypadkach prowadząc do rozwoju poważniejszych chorób. Kiedy więc ból gardła można bez obaw leczyć w domu, a kiedy warto zwrócić się po profesjonalną pomoc?
- Diagnostyka bólu gardła
- Możliwe przyczyny bólu gardła
- Czy ból gardła może być groźny?
- Naturalne metody leczenia bólu gardła
- Farmakologiczne leczenie bólu gardła
- Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza z bólem gardła?
Tylko w Stanach Zjednoczonych aż 13 milionów pacjentów rocznie zgłasza się do lekarza rodzinnego z bólem gardła (Stewart, 2014). Szacuje się, że ogólnie nawet 10-30% populacji potrzebuje bądź oczekuje medycznego wsparcia w leczeniu tej przykrej dolegliwości. Niestety, mimo tej powszechności wciąż dochodzi do nadużycia antybiotyków bądź też leczenia lub zaniechania leczenia bólu gardła na podstawie nieprawidłowej diagnozy. Tymczasem, dyskomfortowi odczuwanego w szyi towarzyszą często istotne symptomy czy okoliczności dodatkowe!
Diagnostyka bólu gardła
Sam ból gardła jest określeniem dość ogólnym. W łagodnej postaci bywa bowiem utożsamiany z uczuciem drapania czy palenia u ujścia jamy ustnej. Czasem bólem gardła określamy również wrażenie spuchnięcia i trudności z połykaniem. Wreszcie, ból gardła może przyjmować bardziej drastyczną postać, którą porównuje się do obręczy zaciskającej się na szyi i uniemożliwiającej nawet przełykanie śliny. Owo natężenie jest ważnym czynnikiem diagnozy, która powinna również uwzględniać inne objawy.
Bolącemu gardłu towarzyszy bowiem często jego zaczerwienienie, powiększenie migdałów, a także ewentualny nalot na śluzówce oraz powiększenie szyjnych węzłów chłonnych. Te symptomy mogą być łatwo stwierdzone podczas rutynowego badania fizycznego. Inne – takie jak gorączka, zimne dreszcze, bóle głowy, katar, chrypa czy kaszel – można zaobserwować samodzielnie. Wreszcie, w uzasadnionych przypadkach, pacjentowi pobiera się krew, aby zbadać poziom reaktywnego białka CRP, białych krwinek czy odczynu Biernackiego, a także wymaz wydzieliny z samego gardła.
Możliwe przyczyny bólu gardła
Zdecydowanie najczęstszą przyczyną bólu gardła są infekcje wywoływane bieżącym wirusami, trapiącymi nas szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Mowa zarówno o wirusach klasycznego przeziębienia, jak i o grypie. Poza tym, ból gardła bywa skutkiem ubocznym palenia tytoniu oraz ekspozycji na zimne powietrze, np. podczas biegania. W obu tych przypadkach dochodzi do wysuszenia śluzówki, która staje się bardzo wrażliwa i w gwałtowny sposób reaguje na dalsze czynniki podrażniające, jak również może być łatwo skolonizowana przez drobnoustroje chorobotwórcze.
Ponadto do infekcji wirusowych przebiegających z bólem gardła zalicza się także mononukleozę przenoszoną poprzez wymianę śliny, a także popularne choroby wieku dziecięcego takie jak ospa, odra czy świnka. Dodajmy, że ból gardła pojawia się również w głównej grupie objawów obserwowanych w przebiegu infekcji wirusem Covid-19, najczęściej wraz z gorączką, suchym kaszlem, bólami głowy i mięśni, zmęczeniem oraz utratą węchu.
Znacznie rzadziej od wirusowych infekcji stwierdza się stany zapalne gardła wywołane bakteriami. Świadczy o nich przede wszystkim wynik wymazu z gardła oraz podwyższony wynik białka reaktywnego we krwi (CRP >40 mg/L). Tutaj na uwagę zasługuje przede wszystkim niesławny paciorkowiec grupy A (Streptococcus pyogenes), który wywołuje u ludzi m.in. anginę. Znacznie rzadziej ból w gardle spowodowany być może również chorobami roznoszonymi drogą płciową, takimi jak rzeżączka czy chlamydie.
Do nieinfekcyjnych przyczyn bólu gardła, poza wspomnianym już wyżej dymem papierosowym czy zimnym powietrzem, należą także podrażnienia chemikaliami, suche powietrze, alergie, urazy doznane przy połykaniu, choroba refluksowa powodująca podrażnianie śluzówki kwasami żołądkowymi, a w bardzo rzadkich wypadkach również nowotwór gardła, języka lub krtani.
Czy ból gardła może być groźny?
Prawdopodobnie każdy z nas wielokrotnie w swoim życiu doświadczył epizodów bólu gardła, który minął samoistnie lub pod wpływem leczenia, nie pozostawiając po sobie żadnych konsekwencji. Sytuacja ta jest faktycznie najbardziej prawdopodobna i oczekiwana. Należy mieć jednak na uwadze, że jako symptom szerszych infekcji (bakteryjnych częściej niż wirusowych) prozaiczny ból gardła może być wstępem do zapalenia zatok przynosowych, ucha środkowego, a nawet zapalenia płuc. Sama angina pośród bardzo rzadkich, ale groźnych powikłań ma m.in. zapalenie reumatoidalne stawów, zapalenie kłębuszkowe nerek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych czy nawet zespół wstrząsu toksycznego. Wreszcie, w przypadku bólu gardła wywołanego mononukleozą mówi się o takich potencjalnych komplikacjach jak pęknięcie śledziony, żółtaczka czy zespół Guillaina-Barrégo objawiający się zaburzeniami neurologicznymi.
Naturalne metody leczenia bólu gardła
Klasyczny ból gardła wywołany wirusem dość dobrze reaguje na domowe sposoby leczenia, pozbawione zazwyczaj skutków ubocznych. Podstawowym zaleceniem jest przyjmowanie zwiększonej ilości ciepłych płynów metodą „po łyczku”. Chodzi o to, aby nie dopuścić do wysychania śluzówki, a przy tym złagodzić ewentualny stan zapalny. Idealne będą więc napary ziołowe z przeciwzapalnego rumianku, mięty czy ściągającej szałwii, ale nawet owocowa herbata dobrze spełni swą rolę. Wystrzegać się natomiast należy picia napojów kofeinowych oraz alkoholowych, które dodatkowo podrażniają gardło.
Poza piciem można również płukać gardło silniejszymi roztworami o działaniu przeciwbakteryjnym, które nie powinny być jednak przełykane. W tym kontekście bardzo skuteczna jest woda z solą (1/2 łyżeczki soli na szklankę ciepłej wody), która dodatkowo redukuje obrzęk. Sól można przy tym połączyć z sodą kuchenną. Pomocne są również płukanki rozwodnionym octem jabłecznym (1 łyżka na szklankę wody). Bardziej kontrowersyjny jest natomiast roztwór wody utlenionej, która choć działa odkażająco, może wysuszać śluzówkę.
Wysoką skuteczność wykazuje również powolne ssanie miodu, który doskonale łagodzi suchy kaszel towarzyszący czasem bólowi gardła (Paul, 2007). Przeciwbólowo i przeciwzapalnie działają również ekstrakty, herbaty i syropy z prawoślazu, lukrecji i wiązu śliskiego, a poza tym czosnek oraz imbir, które można w startej postaci dodawać do jogurtu czy wywaru. W wielu źródłach poleca się również ostrą paprykę, która zawiera kapsaicynę – substancję blokującą receptory bólu. Sproszkowane chili lub ostry sos można dodawać do ciepłej wody z miodem i popijać po łyku.
Aby ulżyć bólowi gardła warto również dbać o odpowiednie nawilżenie powietrze we wnętrzach, a w miarę możliwości korzystać ze spacerów. Wysychanie śluzówki podczas siedzenia w przegrzanym domu przynosi więcej szkody niż pożytku!
Farmakologiczne leczenie bólu gardła
W aptece można bez recepty zakupić szeroką gamę tabletek do ssania o działaniu miejscowym. Większość z nich zawiera substancje analgetyczne takie jak benzydamina czy lidokaina, które po prostu uśmierzają ból, łagodząc również stan zapalny i obrzęk. Niektóre mają w składzie również naturalne ekstrakty lecznicze np. z mięty, eukaliptusa, tymianku, podbiału czy porostu islandzkiego. Oprócz pastylek, zawierających cukier lub słodziki, te same leki bywają czasem oferowane w formie spray’u lub roztworu do płukania. Przy wyjątkowo silnym bólach gardła można również sięgnąć po niesterydowe leki przeciwzapalne typu paracetamol lub ibuprofen – zwłaszcza, gdy infekcja objawia się również gorączką czy bólami stawów.
Bywa jednak i tak, że ból gardła wywołany jest infekcją bakteryjną i wymaga leczenia antybiotycznego. Przesłanką do niego powinien być wynika wymazu z gardła określający rodzaj drobnoustrojów. Lekarze przestrzegają przy tym, że to właśnie nieleczona odpowiednio angina najczęściej prowadzi do groźnych dla zdrowia komplikacji.
Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza z bólem gardła?
Ból gardła można skutecznie leczyć w domu lub za pomocą środków aptecznych. Są jednak sytuacje, w których warto się zwrócić o pomoc do lekarza, idealnie laryngologa. Niepokojący powinien więc być ból gardła utrzymujący się ponad tydzień lub powtarzający się w regularnych odstępach czasu. Ostrożność zachować też powinny osoby o obniżonej odporności, np. cukrzycy lub pacjenci przyjmujący trwale leki immunosupresyjne – nawet błaha infekcja może u nich przerodzić się w poważny problem. Wreszcie, pomocy lekarskiej należy szukać, jeśli bólowi gardła towarzyszy bardzo wysoka gorączka przebiegająca z dreszczami i/lub zimnicą, a także problem z przygięciem podbródka do mostka (sztywność szyi).
Konsultacja medyczna ma na celu zdiagnozowanie przyczyny dolegliwości i wskazanie środków leczenia. Nie oczekujmy jednak od lekarzy, aby zapisywali nam antybiotyk „na wszelki wypadek”. Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia odporność drobnoustrojów na antybiotyki jest jednym z 10 najpoważniejszych problemów współczesnej medycyny, a winą za nią obarcza się właśnie nadużycie tej formy terapii. W przypadku bólu gardła jedynie infekcje bakteryjne są więc wyraźną przesłanką do podania antybiotyków!
Bibliografia
- Mayo Clinic; “Sore throat”; data dostępu: 2020-11-23
- Franziska Spritzler ; “15 natural remedies for a sore throat”; data dostępu: 2020-11-23
- NHS; “Sore throat”; data dostępu: 2020-11-23
- John R Acerra i in.; “What are complications of pharyngitis (sore throat)?”; data dostępu: 2020-11-23
- Tim Kenealy; “Sore throat”; data dostępu: 2020-11-23
- C. Pellucchi; “Guideline for the management of acute sore throat”; data dostępu: 2020-11-23
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS