Franczyza – czy jest dla Ciebie?

Franczyza – co to jest?

Franczyza to przede wszystkim wspólne logo jednak właściciel konkretnego obiektu pracuje na własny rachunek. Jednocześnie powiązania wykraczają poza udostępnienie znaku towarowego. Przedsiębiorstwo korzystające z franczyzy nie jest spółką zależną franczyzodawcy, pewna faktyczna zależność jednak występuje.

Franczyzodawca jako właściciel znaku towarowego może narzucać franczyzodawcy określone schematy postępowania (np. godziny otwarcia, wymagania lokalowe). W zamian oferuje wielopłaszczyznowe wsparcie biznesowe, które na wolnym rynku może mieć ogromną wartość.

Czy da się zarobić na franczyzie?

Możliwości osiągnięcia dochodu są w zasadzie nieograniczone pomimo konieczności dzielenia się zyskiem z franczyzodawcą. Używanie znanego logo to wstęp do sukcesu jednak cała reszta zależy od pomysłowości właściciela danego obiektu oraz zmieniających się czynników ekonomicznych. Inwencja twórcza przedsiębiorcy jest jednak ograniczana przez zasady współpracy obowiązujące wszystkich działających pod określonym znakiem towarowym.

Jedną z najsłynniejszych firm franczyzowych w Polsce jest Żabka. Na przykładzie tej sieci można zilustrować wsparcie oferowane przedsiębiorcy. Pomoc ze strony „centrali” to m.in. interwencyjne grupy serwisowe w największych miastach, drobne prace remontowe, możliwość bieżących konsultacji. Najbardziej istotną formą wsparcia jest kluczowy aspekt franczyzy w postaci zapewnienia ciągłości dostaw.

Wkład własny we franczyzę

„Wkład własny” we franczyzę można podzielić na cztery opłaty:

• minimalna kwota „na start”
• opłata wstępna
• opłata bieżąca
• opłata marketingowa

Poszczególne opłaty są ustalane indywidualnie przez franczyzodawców, różnice są ogromne. Niektóre sieci ustalają opłatę wstępną i marketingową na 0 zł. Nie oznacza to jednak darmowego korzystania z logo firmy. W celu ilustracji realnych opłat można zwrócić uwagę na przykład branży oferującej kuchnię włoską.

Pewna znana sieć pizzerii ustala minimalną kwotę na 150 tys. zł. Opłata bieżąca to w zaokrągleniu 1500 zł. Inne, nieco mniej znane sieci pizzerii, jako kwotę „na strat” podają ok. 50 tys. zł, a opłata bieżąca to ok. 1 tys. zł + 1% obrotu miesięcznie. Jak już wspomniano, rozpiętość jest ogromna. Pewna sieć oferująca fast food wymaga minimalną kwotę 1,8 mln zł „na start”, a dodatkowo 45 000 USD opłaty wstępnej.

Umowy franczyzowe – za co nakładane są kary na franczyzobiorców?

Franczyzobiorca jest niezależnym przedsiębiorcą ale w pewnych granicach. Franczyzodawca może wymagać pod sankcją finansową przestrzegania firmowych reguł. Kary nakładane na franczyzobiorców są szczególnym przypadkiem kary umownej. Z tego powodu muszą mieścić się w określonych granicach właściwych dla kar umownych. Franczyzodawca nie ma w tej kwestii pełnej dowolności, a nadużycie może być przedmiotem pozwu.

Klasycznym przykładem reguł pod sankcją kary umownej są zakaz konkurencji lub zakaz niezgodnego z prawem zerwania umowy. Tematyka kar umownych wobec franczyzobiorców nie jest wolna od nadużyć. Przykładowo, Sąd Najwyższy orzekł, że franczyzodawca nie może w umowie zastrzec sobie prawa do ustalania cen oferowanych przez franczyzobiorcę (wyrok z 9 października 2019 r., sygn. akt I NSK 89/19). Przedsiębiorca planujący założenie franczyzowego biznesu powinien z dużą uwagą przeanalizować zapisy dotyczące kar, a w razie wątpliwości skonsultować się z kancelarią prawną.

Rezygnacja z franczyzy

Podpisując umowy franczyzy należy zwrócić szczególną uwagę na warunki wypowiedzenia umowy (zwłaszcza termin wypowiedzenia). Niezachowanie tych wymogów może narazić na roszczenia pieniężne ze strony franczyzodawcy.

Zgłoś naruszenie/Błąd