Wzdęcia ‒ przyczyny, objawy i leczenie wzdęć

Wzdęcia są problemem częstym i przykrym, dotykającym ludzi w każdym wieku. Mimo to naukowcy nie do końca jeszcze zgłębili mechanizmy nimi rządzące. Z jednej strony, wydają się błahe na tle innych dolegliwości zdrowotnych; z drugiej, potrafią znacząco obniżyć jakość życia. Czy ze wzdęciami można sobie jakoś poradzić?

1. Objawy wzdęć
2. Możliwe przyczyny wzdęć
3. Wzdęcia a dieta
4. Naturalne środki przeciw wzdęciom
5. Farmakologiczne leczenie wzdęć
6. Kiedy należy udać się do lekarza?

Wzdęcia jako takie nie są chorobą, ale raczej symptomem bądź stanem fizjologicznym. Z różnych źródeł wynika, że cierpi na nie od 10 do 31% ogólnej populacji (Drossman, 1993; Sullivan, 2012), zaś częściej ofiarą padają kobiety. Wśród osób ze zdiagnozowanym zespołem drażliwego jelita wskaźnik ten osiąga natomiast ponad 90% (Lembo, 1999). Kolokwialnie mówi się, że jesteśmy „pełni gazów” – skąd one się jednak biorą i dlaczego są tak przykre?

Objawy wzdęć

Każdy człowiek może chwilowo doświadczyć dyskomfortu w jamie brzusznej. O funkcjonalnych wzdęciach mówi jednak dopiero, gdy powtarzają się w częstotliwości minimum 3 dni w miesiącu przez okres co najmniej sześciu miesięcy. Samo wzdęcie określane jest jako uczucie ucisku, ciężkości i pełności w górnej części jamy brzusznej. Towarzyszy mu często odbijanie lub oddawanie gazów – to naturalny sposób na pozbywanie się nadmiaru gazów. Niektórzy obserwują również głośne bulgotanie i burczenie.

Co ciekawe, jelitowe gazy potrafią gromadzić się w różnych odcinkach przewodu pokarmowego wywołując czasem mylące bóle. Dla przykładu gaz uwięziony w prawym górnym odcinku jelita bywa mylony ze stanem zapalnym woreczka żółciowego, podczas z lewej strony promieniuje do klatki piersiowej i bywa określany jako ból serca!

Jedynie połowa pacjentów skarżących się na wzdęcia obserwuje faktyczne powiększenie się obwodu brzucha (Houghton, 2006) – nie jest to więc czynnik kluczowy dla diagnozy. O wzdęciu mówi się więc raczej jako o subiektywnym odczuciu, często łączonym z bólem.

Możliwe przyczyny wzdęć

Każdy człowiek podczas mówienia i picia połyka pewne ilości powietrza. Sprzyja temu zwłaszcza żucie gumy i ssanie cukierków. Dodatkowym źródłem gazów w jelicie są napoje nasycone dwutlenkiem węgla, a także odruchy takie jak połykanie powietrza w stanach nerwowości lub ciągłe przełykanie wydzieliny ściekającej po tylnej ścianie gardła. Przyczyną może być również palenie papierosów oraz noszenie luźnych protez dentystycznych. Tak „skonsumowane powietrze” może do 24 godzin gromadzić się w jelitach i powodować przykre dolegliwości.

Ale gaz może również powstawać w samym przewodzie pokarmowym. Dochodzi do tego, gdy określone węglowodany nie są prawidłowo rozkładane w jelicie cienkim i przedostają się niestrawione do jelita grubego, gdzie bakterie rozkładają je na wodór oraz dwutlenek węgla. Przykładem może być cukier mleczny – laktoza, który przy braku odpowiedniej ilości enzymu laktazy powoduje nietolerancję i wzdęcia właśnie jako jeden z objawów. Podobne rezultaty przynoszą zaburzenia mikroflory bakteryjnej jelit, przy których dochodzi do przerostu populacji określonych drobnoustrojów kosztem innych. Łącznie w jelitach jest ponad 500 gatunków bakterii, z których zbadaliśmy i umiemy wyhodować jedynie ok. 10% (Lacy, 2011), co znacząco ogranicza możliwość pełnego zrozumienia mechanizmu wzdęć.

Wzdęcia towarzyszą również takim problemom jak:

• chroniczne zaparcia lub biegunki;
• zespół drażliwego jelita oraz stany zapalne jelit;
• abnormalna budowa jelit po przebytych operacjach;
• giardioza (inaczej infekcja wywołana pierwotniakami Giardia lamblia),
• fibromialgia;
• celiakia;
• nietolerancja fruktozy, fruktanów lub glutenu;
• gastopareza (neuropatia polegająca na spowolnieniu opróżniania żołądka);
• anoreksja i bulimia;
• stres psycho-społeczny, depresja, stany lękowe.

Kobiety częściej obserwują nadymanie w okresie poprzedzającym miesiączkę, a także w pierwszym trymestrze ciąży. W rzadkich przypadkach ciągłe wrażenie wzdęcia może być również symptomem raka jajników, niewydolność nerek lub wątroby – mowa o sytuacji, w której w jamie brzusznej gromadzą się płyny dające efekt jak przy wzdęciu. Także niewydolność trzustki może powodować kondensację gazów w jelitach wskutek braku odpowiednich enzymów trawiennych.

Kalafior, brokuły i kapusta należą do najbardziej wzdymających warzyw. Źródło: shutterstock

Wzdęcia a dieta

Proces nadymania w ogromnej większości przypadków jest łatwy do powiązania z konsumpcją określonych pokarmów. Dla każdego człowieka ów prowokujący czynnik może być przy tym nieco inny – wszystko zależy od indywidualnych nietolerancji i alergii, zaburzeń mikroflory bakteryjnej czy braku określonych enzymów trawiennych. Bardzo często wzdęcia powodują wspomniane wyżej produkty mleczne zawierające laktozę, przy czym te fermentowane, typu jogurty i kefiry wywołują zwykle mniejsze dolegliwości. Poza tym u poszczególnych osób winne być mogą produkty pszenne, żytnie i jęczmienne (zawierające gluten) oraz świeże owoce, pełne fruktozy, którą jest w stanie strawić tylko wątroba.

Do gazotwórczych produktów spożywczych, które nawet u całkiem zdrowych ludzi powodować mogą przykre wzdęcia, zalicza się również warzywa takie jak brokuły, kalafior, cebula, kapusta, a także kiełki oraz warzywa strączkowe. Z owoców niewskazane są rodzynki, banany, a w nieco mniejszym stopniu również jabłka, gruszki i arbuz. Wielu osobom szkodzi również nadmiar błonnika w postaci np. wysokich dawek otrębów zbożowych. Wreszcie, na liście składników wzdymających znajdują się również słodziki takie jak sorbitol czy mannitol, które nawet w małych dawkach mogą wywoływać silne wzdęcia.

Diagram przedstawiający sposoby walki ze wzdęciami; opracowanie własne

Naturalne środki przeciw wzdęciom

Pierwszym logicznym krokiem od powzięcia przy nawracającym problemie wzdęć wydają się zmiany w stylu życia. Chodzi o korektę diety pod kątem ewentualnych nietolerancji i alergii, a także przeciwdziałania zaparciom. Ponadto zasadne jest jedzenie mniejszych, acz częstszych porcji pożywienia, unikanie przejadania się oraz zrzucenie nadmiaru kilogramów. Nadwaga i otyłość niepotrzebnie obciążają układ pokarmowy.
art}
Bardzo pomocnym sposobem redukowania wzdęć są również masaże brzucha. Z badań wynika, że 15-minutowy masaż powtarzany 2 razy dziennie przez okres trzech dni wyraźnie poprawia subiektywne symptomy wzdęcia, a przy tym pomaga pozbyć się stresu i napięcia nerwowego (Wang, 2014).

Ponadto, skuteczne okazują się również zioła pite regularnie między posiłkami. Szczególną renomą w tym zakresie cieszą się herbata miętowa i rumiankowa, a także przyprawy dodawane do posiłków: anyż, kmin, koper włoski, kolendra oraz kurkuma.

Farmakologiczne leczenie wzdęć

Osobom ze zdiagnozowanym zespołem drażliwego jelita proponuje się czasem antybiotykoterapię jako formę regulacji składu flory bakteryjnej jelit. Efektem leczenia może być redukcja problemu wzdęć. Podobnie skuteczne w konkretnych przypadkach bywają leki przeciwgrzybiczne lub przeciwpierwotniakowe.

Znacznie częściej chroniczne wzdęcia są jednak w pierwszej kolejności leczone za pomocą probiotyków zawierających korzystne bakterie ze szczepów Bifidobacterium, Lactobacillus oraz Streptococcus lub prebiotyków, czyli substancji odżywiających te bakterie, najczęściej fruktooligosacharydów. W zależności od podejrzewanej przyczyny problemu elementem terapii mogą być również leki przeciwskurczowe, środki przeczyszczające i zwiększające objętość stolca, leki pobudzające czynność jelit oraz zwiększające wydzielanie płynów, a także leki przeciwbiegunkowe oraz antagoniści dopaminy.

Natychmiastową ulgę przynieść z kolei mogą środki działające powierzchniowo, czyli symetykon. Nie rozwiązuje on istoty problemu, ale skutecznie zmniejsza pęcherzyki gazów jelitowych i bywa polecany nawet niemowlętom cierpiącym na kolkę.

Bakterie Lactobacillus to probiotyki mogące redukować problem wzdęć. Źródło: shutterstock

Kiedy należy udać się do lekarza?

Zdrowy człowiek dość dobrze radzi sobie z nadmiarem gazów w jelitach – sytuacja ta zdarza się wszak wszystkim dość często. Osoby z predyspozycjami do wzdęć, z takich czy innych powodów, muszą brać pod uwagę nieprzyjemne skutki i wzdęciom w pierwszej kolejności zapobiegać.

Bezwzględnie należy jednak udać się do lekarza, jeśli wzdęciom towarzyszą silne lub długo trwające ból brzucha, gorączka, krew w kale (lub ciemne zabarwienie na nią wskazujące), biegunka, pogarszająca się zgaga, wymioty lub niewyjaśniony, spontaniczny spadek wagi.

Diagnozowanie przyczyn wzdęć odbywa się zwykle na bazie badania USG jamy brzusznej, endoskopii, a także badań krwi pod katem niedoborów lub nadmiaru witamin oraz alergii pokarmowych. Ponadto pacjentom wykonuje się czasem badanie oddechu po uprzednim podaniu glukozy lub laktozy pod kątem obecności wodoru oraz metanu. Konkretna i precyzyjna diagnoza może znacząco ułatwić leczenie wzdęć, a przede wszystkim pomaga wyeliminować istnienie groźnych dla zdrowia, a nawet życia chorób!

Bibliografia

1. A Young Seo i in.; “Abdominal Bloating: Pathophysiology and Treatment”; data dostępu: 2020-12-08
2. Brian E. Lacy i in.; “Pathophysiology, Evaluation, and Treatment of Bloating Hope, Hype, or Hot Air?”; data dostępu: 2020-12-08
3. Fernando Azpiroz i in.; “Abdominal bloating”; data dostępu: 2020-12-08
4. Stephen Norman Sullivan; “Functional Abdominal Bloating with Distention”; data dostępu: 2020-12-08
5. Jennifer Berry; “Eighteen ways to reduce bloating”; data dostępu: 2020-12-08
6. Anna Foley i in.; “Management Strategies for Abdominal Bloating and Distension”; data dostępu: 2020-12-08

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ