Opinia publiczna w Polsce (w Europie zresztą też) żyła ostatnio doniesieniami ze szczytu unijnego w Brukseli, dlatego przeoczono wydarzenie, do którego doszło 10 grudnia w Baku.
Tego dnia ulicami stolicy Azerbejdżanu przeszła defilada zwycięstwa po wygranej wojnie z Armenią. Na trybunie honorowej dwa główne miejsca zajęli prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew i prezydent Turcji Recep Erdogan. W paradzie wzięło udział trzy tysiące żołnierzy oraz 150 pojazdów wojennych najnowszej generacji. Wiwatującym tłumom pokazano sprzęt wojskowy zdobyty na Ormianach w Karabachu.
Azerska demonstracja mocy pogłębiła w społeczeństwie Armenii poczucie klęski. Najbardziej zmroziły jednak krew w żyłach Ormian słowa prezydenta Erdogana:
Niech się dzisiaj święci dusza Envera Paszy.
W cieniu ludobójstwa Ormian
Żeby zrozumieć efekt, jaki wywołało to zdanie w Armenii, musimy wiedzieć, kim był Enver Pasza. Otóż był on głównym inicjatorem i architektem ludobójstwa dokonanego w 1915 roku w imperium osmańskim na mniejszości ormiańskiej. Jest odpowiedzialny za wymordowanie półtora miliona ludności cywilnej, głównie Ormian, ale także Asyryjczyków i Greków. Był – obok Talaata Paszy i Dżemala Paszy – jednym z trzech członków triumwiratu rządzącego Turcją, ale de facto to on skupiał w swoich rękach władzę niemal dyktatorską.
To on stał na czele ruchu młodotureckiego, który przejął władzę w kraju w przededniu I wojny światowej. Wciągnął też Turcję w konflikt wojenny po stronie Niemiec, którymi był zafascynowany. W odróżnieniu od Kemali Mustafy Atatürka był kiepskim dowódcą wojskowym i marnym politykiem, odpowiedzialnym za szereg klęsk militarnych i dyplomatycznych. Jego działania doprowadziły ostatecznie do tego, że Turcja stała się jednym z największych przegranych I wojny światowej.
Po zakończeniu działań wojennych w Konstantynopolu odbył się proces czterech przywódców młodotureckich, oskarżonych o masowe mordy na ludności ormiańskiej. Trwał on od 27 kwietnia do 26 czerwca 1919 roku. Podczas 13 rozpraw przedstawiono szereg dowodów zbrodni: zaszyfrowanych telegramów, służbowych instrukcji i rozkazów, a także relacji naocznych świadków, którzy złożyli zeznania przed sądem. 4 lipca 1919 roku tureccy sędziowie wydali wyrok: czterech spośród 31 oskarżonych (Enver Pasza, Talaat Pasza, Dżemal Pasza i Nazim Bej) zostało uznanych winnymi zbrodni i skazanych zaocznie na karę śmierci. Pozostali dostali wyroki więzienia lub uniewinniono ich z powodu braku dowodów.
Sam Enver Pasza przed rozpoczęciem procesu zdołał zbiec z Turcji na pokładzie niemieckiego okrętu. Trafił do Berlina, gdzie nawiązał kontakt z bolszewikami. Stamtąd udał się do Moskwy, gdzie zawarł układ z Leninem. Na mocy tego porozumienia wyjechał do Buchary, by u boku Armii Czerwonej sowietyzować miejscową ludność tureckojęzyczną. Tam jednak przyłączył się do oddziału basmaczy i rozpoczął walkę z komunistami. Zginął w sierpniu 1922 roku w potyczce z czerwonoarmistami.
Od i do panturkizmu
W świeckiej republice tureckiej proklamowanej przez Kemala Mustafę Atatürka w 1923 roku Enver Pasza uznawany był za antybohatera, odpowiedzialnego za klęski narodu. Ukazywano go jako jednego z głównych reprezentantów panturkizmu, a więc ideologii, którą kemaliści zdecydowanie odrzucali i zwalczali. Dopiero w 1996 roku jego szczątki zostały przeniesione z Tadżykistanu do Stambułu.
Dla Turków przywołanie przez Erdogana w takim momencie postaci Envera Paszy to kolejne potwierdzenie odchodzenia dzisiejszych władz tego kraju od państwowej ideologii Kemala Atatürka. To zarazem sygnał zwrotu w kierunku polityki panturkizmu, zakładającej zjednoczenie narodów turkofońskich pod przewodnictwem Turcji. W tym kontekście wsparcie militarne dla Azerbejdżanu nabiera dodatkowego znaczenia. Fakt, że podczas defilady zwycięstwa na trybunie honorowej zasiadali tylko Ilham Alijew i Recep Erdogan, świadczy o tym, że prezydent Turcji czuje się realnym zwycięzcą tej wojny.
A co dla Ormian oznacza okrzyk na cześć Envera Paszy? Wyobraźmy sobie: co po przegranej dla nas wojnie, w której zginął kwiat młodzieży, oznaczałby okrzyk przywódcy sąsiedniego państwa wzniesiony podczas parady zwycięstwa na cześć Adolfa Hitlera?
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS