Kiedy wypada pierwszy dzień lata? Ile trwa najdłuższy dzień w roku?

Letnie, wakacyjne dni kuszą wyjazdami, odkrywaniem nowych miejsc, a także leniwym wylegiwaniem się na plaży. Kiedy dni stają się dłuższe porzucamy mroki zimy i jesieni. W tym roku maj zaskoczył nas wyjątkowo wysokimi temperaturami, jednak meteorologiczne lato rozpoczęło się dopiero 1 czerwca.

Chociaż temperatur sięgających nawet 30 stopni Celsjusza coraz częściej doświadczamy już w kwietniu, to pierwszy dzień lata jest dopiero przed nami. Lato astronomiczne przypada dokładnie 20 czerwca. To także przedostatni dzień roku szkolnego 2023/2024. Uczniowie szkół średnich i podstawowych rozpoczną wakacje 21 czerwca.

Pierwszy dzień lata to najdłuższy dzień w roku. Słońce znajduje się wówczas najwyżej na niebie – w zenicie nad Zwrotnikiem Raka. Ze względu na to, że położenie Słońca wyznacza pierwszy dzień lata, to astronomiczne lato może rozpocząć się 20, 21 lub 22 czerwca.

Przesilenie letnie to moment, w którym oś obrotu Ziemi jest najbardziej wychylona w kierunku Słońca. Wtedy biegun północny znajduje się bliżej naszej gwiazdy niż biegun południowy. To zjawisko oznacza, że na półkuli północnej mamy dzień polarny w strefie podbiegunowej. W tym okresie Słońce nie chowa się poniżej linii widnokręgu, a dni są wyjątkowo długie.

Początek kalendarzowego lata zawsze przypada na ten sam dzień – 22 czerwca. Ta data nie zależy od położenia Słońca, ale klimatolodzy wyznaczyli ją do celów statystycznych, aby mogli dokonywać dokładniejszych pomiarów zmian klimatycznych.

Według ustaleń lato meteorologiczne rozpoczyna się dokładnie 1 czerwca, a kończy się 31 sierpnia. To także moment, w którym zaczynają się typowe letnie temperatury. Dodatkowo początek lata fenologicznego wiąże się z cyklem rozwojowym przyrody – wtedy kwitną charakterystyczne rośliny letnie, a na drzewach pojawiają się owoce.

Lato to moment, w którym dni są dłuższe niż w innych porach roku. To zjawisko wynika z nachylenia osi obrotu Ziemi i wpływa na punkt wschodu i zachodu Słońca. Kula ziemska jest w nieustannym ruchu, co sprawia, że godziny wschodu i zachodu Słońca zmieniają się każdego dnia.

Najdłuższy dzień w roku 2024 będzie 20 czerwca. To dzień wcześniej niż w ubiegłym roku. Warto zauważyć, że najdłuższy dzień nie ma jednej stałej daty, ponieważ rok nie trwa dokładnie 365 dni, ale faktycznie 365,2425 dni. To właśnie dlatego co cztery lata następują rok przestępny, w którym do kalendarza dodajemy dodatkowy dzień. W 2023 roku najdłuższy dzień miał miejsce 21 czerwca i trwał około 17 godzin. Wówczas Słońce wzeszło około godziny 4.18, a zaszło około 20.49. 

Najdłuższy dzień w roku 2024, czyli 20 czerwca 2024, będzie prawdopodobnie trwać 16 godzin i 46 minut. To o 9 godzin i 7 minut dłużej niż najkrótszy dzień w roku 2023, który przypadał na 22 grudnia. Długość najdłuższego dnia różni się nieco w zależności od regionu Polski:

• w Jastrzębiej Górze (północ Polski) słońce ma wzejść o 04:07 i zajść o 21:28, co oznacza, że najdłuższy dzień tam potrwa 17 godzin i 21 minut;
• w Ustrzykach Górnych (południe Polski) słońce prawdopodobnie wzejdzie o 04:23 i zajdzie o 20:36. Najdłuższy dzień potrwa tam 16 godzin i 13 minut.

Najdłuższy dzień w roku to także przesilenie letnie, kiedy wszystkie miejsca za kołem podbiegunowym doświadczają nieprzerwanego okresu światła dziennego przez 24 godziny. To zjawisko nazywane jest dniem polarnym. Warto zauważyć, że przed i w trakcie przesilenia czerwcowego słońce o północy jest widoczne przez kilka dni z obszarów znajdujących się nawet 97 kilometrów na południe od koła podbiegunowego. To zjawisko jest wynikiem refrakcji atmosferycznej i sprawia, że nocne niebo nie jest całkowicie ciemne, nawet w najbardziej północnych rejonach naszej planety.

Pierwszy dzień lata wiąże się z pewnymi zwyczajami, choć nie są one tak powszechne, jak te związane z pierwszym dniem wiosny. Noc Świętojańska (Noc Kupały) to słowiańskie święto obchodzone w nocy z 23 na 24 czerwca. W czasach przedchrześcijańskich poganie czcili ogień i wodę. Ludzie gromadzili się na leśnych polanach, rozpalali wielkie ogniska (sobótki) i wrzucali do ognia zioła. Wierzono, że dzięki temu ogień nabierał właściwości oczyszczających.

Kwiat paproci obdarzający znalazcę szczęściem i majątkiem był ważnym elementem tego święta. Noc Świętojańska była również okazją do znalezienia miłości. Dziewczęta puszczały wianki z kwiatów i ziół po rzece, a chłopcy próbowali je łapać.