500 plus

500 plus – bez ponagleń w przypadku unijnej koordynacji

W sprawach o świadczenie wychowawcze (często nazywane „500 plus) realizowane w związku z koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego nie będą stosowane przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie ponagleń.

Rodzice nadal będą mieli prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego: na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania.

Taką zmianę zawiera projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny, który został skierowany do I czytania w Sejmie. Poza określonymi wyjątkami ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

W przypadku ponagleń wniesionych do rozpatrzenia przed dniem wejścia w życie projektowanych rozwiązań, zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe.

Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy, „proponowana zmiana w istocie zmniejszy liczbę składanych przez strony nieuzasadnionych ponagleń lub skarg do sądów administracyjnych i w ten sposób zmniejszy obciążenia związane z ich obsługą przez urzędy wojewódzkie i wojewódzkie urzędy pracy. Z punktu widzenia praw obywatelskich ważniejsze jest załatwianie przez ww. organy spraw w terminie, a nie prawo do składania nieuzasadnionych ponagleń, których obsługa przez organy pierwszej instancji w znaczącej skali angażuje zasoby, które mogłyby być przeznaczone na bieżące załatwianie spraw”.

Czym jest ponaglenie?

Zgodnie z art. 37 Kodeksu postępowania administracyjnego stronie służy prawo wniesienia ponaglenia w przypadku przewlekłości lub bezczynności organu. Ponaglenie wnosi się do:

• do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie;
• do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.

Pismo takie zawiera uzasadnienie.

Koordynacja świadczeń 500 plus – ile trwa?

Gdy wnioskodawca, członek jego rodziny lub inna osoba przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w państwie, w którym mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, organ właściwy (wójt, burmistrz, prezydent miasta), po zebraniu niezbędnej dokumentacji przekazuje złożony wniosek i dokumenty wojewodzie.

W marcu 2020 r. Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny zwrócił się do minister rodziny Marleny Maląg w kwestii długotrwałości postępowań w sprawach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego, objętych koordynacją systemów zabezpieczenia społecznego.

Problem był również podnoszony m.in. w interpelacji poselskiej nr 21162 w sprawie świadczenia z tytułu programu “Rodzina 500 plus” i innych świadczeń podlegających przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

„Wnioskodawcy, którzy oczekują na decyzje z urzędów wojewódzkich w sprawie ustalenia prawa do świadczeń, zgłaszają do biur poselskich liczne nieprawidłowości, w tym powołują się na przewlekłość dotychczas prowadzonych postępowań i brak rozpatrzenia wniosków nawet dotyczących kilku okresów świadczeniowych” – wskazano w interpelacji.

„Na szybkość wydania rozstrzygnięcia wpływa wiele czynników, ponieważ decyzja nie zapada jedynie na podstawie dostarczonych przez wnioskodawcę danych, zweryfikowanych przez właściwą instytucję polską – Urząd Wojewódzki, ale wymaga wymiany informacji z instytucją drugiego zainteresowanego państwa” – napisała w odpowiedzi udzielonej 31 marca 2021 r. Anna Schmidt – sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej.

„Niezwykle ważną rolę odgrywa zatem współpraca, zarówno między instytucjami państw zainteresowanych, jak i samego wnioskodawcy z tymi instytucjami. Często rodzice dziecka nie ubiegają się o świadczenia zagraniczne, pomimo posiadanych uprawnień, bądź nie załączają do złożonego w Polsce wniosku decyzji wydanych w drugim zainteresowanym państwie lub informacji o fakcie przyznania zagranicznych świadczeń. Dlatego też, współpraca z urzędem oraz dostarczenie dokumentów, w tym decyzji instytucji zagranicznej, ma istotny wpływ na rozpatrzenie sprawy i przyspieszenie procedur. Brak dokumentów powoduje w praktyce konieczność każdorazowego wystąpienia do instytucji w drugim zainteresowanym państwie. Z powyższych względów specyfika postępowań, skomplikowanych w swej naturze, może wymagać wydłużonego czasu procedowania, a ich długość uzależniona jest od czynników indywidualnych dla każdej sprawy. Warto zwrócić uwagę, że zgodnie z przepisami, wynikającymi z Decyzji nr F2 z dnia 23 czerwca 2015 roku w sprawie wymiany danych między instytucjami do celów przyznawania świadczeń rodzinnych, instytucja odpowiada niezwłocznie na wniosek o udzielenie informacji z innego państwa członkowskiego, a w każdym razie nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku o udzielenie informacji. Tym samym, w sytuacji skomplikowanej, termin załatwienia sprawy może zostać wydłużony. W przypadku, gdy nie ma potrzeby przeprowadzania postępowania wyjaśniającego, rozstrzygnięcia powinny być wydawane w terminach wynikających z przepisów szczególnych lub przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego” – czytamy w odpowiedzi na interpelację.