31 sierpnia 1980 – dzień triumfu „Solidarności”

Podpisane 40 lat temu Porozumienia Sierpniowe doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność”- pierwszej w krajach komunistycznych, niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej. A jednocześnie stały się początkiem przemian z 1989 roku – obalenia komunizmu i końca systemu jałtańskiego

40 lat temu, 14 sierpnia 1980, w Stoczni Gdańskiej rozpoczął się strajk, który doprowadził do podpisania w tym miejscu, w niedzielę 31 sierpnia, porozumienia między komisją rządową a komitetem strajkowym i powstania NSZZ „Solidarność” – niezależnej od władz, legalnej organizacji związkowej. Ściśle rzecz ujmując, „Porozumienia Sierpniowe” to cztery ugody robotników z władzami PRL, kończące trwającą w sierpniu 1980 akcję strajkową w największych zakładach przemysłowych Polski. Punktem kulminacyjnym „Sierpnia 1980” było podpisanie porozumień – kolejno w Szczecinie (30 sierpnia), w Gdańsku (31 sierpnia), w Jastrzębiu-Zdroju (3 września) i w Hucie „Katowice”, w Dąbrowie Górniczej (11 września). Natomiast dzień 31 sierpnia, czyli podpisanie porozumienia w Gdańsku, przyjmuje się za symboliczną datę.

„Porozumienia Sierpniowe” są wymieniane wśród najważniejszych wydarzeń w historii Polski. Stały się zaczątkiem dziesięciomilionowego ruchu społecznego, który przyczynił się niespełna dekadę później do upadku komunizmu w Europie.

ISKRA, KTÓRA ZAPALIŁA CAŁĄ POLSKĘ

Latem 1980 osiągnęło swój punkt kulminacyjny niezadowolenie społeczne, spowodowane systemem represyjnym i kryzysem gospodarczym. Krajem wstrząsnęły podwyżki cen mięsa i wędlin, wprowadzone przez ówczesną rządzącą Polską ekipę Edwarda Gierka. Reakcją na nie były strajki, które zaczęły wybuchać spontanicznie jeszcze w lipcu. Były one dla władz zaskoczeniem, bo podwyżki te były zakamuflowane. Opracowano nawet technologię do produkcji wyrobów o zmniejszonej zawartości mięsa. Lepsze gatunki kierowano do sklepów tzw. komercyjnych, czyli z założenia droższych. Szacuje się, że w lipcu strajkowało ok. 80 tys. osób, w 177 zakładach pracy. Wśród postulatów politycznych strajkujących znalazło się m.in.: ograniczenie cenzury, zapewnienie wolności słowa, druku i publikacji, uwolnienie więźniów politycznych, zatrudnienie robotników zwolnionych w 1976 z pracy po wydarzeniach w Radomiu i w Ursusie oraz zgoda na istnienie niezależnych od partii i pracodawców związków zawodowych. To ostatnie stało się bazą do stworzenia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” – wielkiego ruchu pokojowego protestu przeciwko komunistycznej dyktaturze. Rząd miał także zapewnić transmisję radiową niedzielnej mszy w ramach

szczegółowego uzgodnienia z Episkopatem. 12 maja 1981 zarejestrowany został Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Związek zawodowy rolników powstał jako część ruchu „Solidarności”. Legalizacja związku stała się możliwa po zawarciu porozumień rzeszowsko-ustrzyckich 19 lutego 1981. Strajki chłopskie wybuchły w styczniu 1981, gdy władze odmawiały prawa bytu związkowej reprezentacji rolników.

PŁOMIEŃ WOLNOŚCI – INSPIRACJA DLA CAŁEGO ŚWIATA

„Porozumienia Sierpniowe” i w konsekwencji powstanie „Solidarności”, było najważniejszym wydarzeniem we współczesnej historii Rzeczpospolitej Polskiej. Zmieniło ono Polskę, Europę i świat. Jej działalność stworzyła kapitał społeczny, który stał się fundamentem III Rzeczpospolitej. Statut Związku został przyjęty 17 września 1980. NSZZ „Solidarność” został zarejestrowany przez Sąd Najwyższy 10 listopada 1980. Związek zrzeszał blisko 10 mln członków. To było około 80 procent pracowników w Polsce. „Solidarność” – ze związku zawodowego, szybko stała się ruchem masowym, który zainicjował pokojowe, demokratyczne przemiany w Polsce. Ruch solidarnościowy był i jest także dzisiaj źródłem inspiracji w walce o wolność dla wszystkich obywateli świata. W 1980 roku ludzie na całym świecie byli świadkami wielkiej eksplozji społecznego entuzjazmu i zaangażowania, wyrastających z głęboko zakorzenionego w polskich sercach pragnienia życia w prawdzie, wolności, godności i sprawiedliwości. W sierpniu 1980 rozpoczął się trwający 16 miesięcy „Karnawał Solidarności” – okres odwilży w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, przerwany brutalnie 13 grudnia 1981 roku…

Sierpień to polski miesiąc wolności, a ten rok jest szczególny. Bo w 2020 roku nie tylko świętujemy 40-lecie „Porozumień Sierpniowych”, ale również obchodzimy setną rocznicę „Bitwy Warszawskiej” – rozegranych na przedpolach polskiej stolicy walk, określanych mianem „Cudu nad Wisłą”, które miały decydujący wpływ na wynik wojny polsko-bolszewickiej. Polska uratowała wówczas całą Europę od zalewu pierwszej fali rewolucji komunistycznej.

Podpisanie „Porozumień Sierpniowych” i powstanie „Solidarności” stanowiły otwarcie drogi do odzyskania przez Polskę niepodległości i były przyczyną erozji oraz upadku systemu komunistycznego w Europie. Polski „Sierpień 1980” dał światu wzór pokojowego protestu i udowodnił, że ludzie dzięki wierności swoim ideałom, mogą zmieniać świat na lepszy.

40 lat temu nadszedł czas przebudzenia Polaków. Dziś sytuacja na Białorusi pokazuje, że rok 2020 zapisze się w historii jako rok przebudzenia narodu białoruskiego.

Starosta Zdzisław Brezdeń apeluje o zawieszenie flag i uczczenie bohaterów narodowych

– Po 40 latach od pamiętnego sierpnia 1980, w sposób symboliczny wywieszając biało-czerwone flagi, uczcijmy wydarzenia, które zaszły tutaj, w Polsce, ale zmieniły bieg świata – mówi Starosta Oławski Zdzisław Brezdeń i apeluje:

– Upamiętnijmy wydarzenia sprzed 4 dekad, które zapoczątkowały najdłuższe powstanie w historii Polski, zasadniczo różniące się od wcześniejszych, bo realną bronią ludzi były idee, postawy i uniwersalne wartości. Obejmijmy modlitwą oraz wdzięczną pamięcią wszystkich bohaterów tego zrywu, podjętego w imię wolności, sprawiedliwości oraz godności człowieka i pracy. Wydarzenia tamtego pamiętnego lata 1980 doprowadziły przecież do powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Polacy, organizując ruch solidarnościowy, przypomnieli o mocy i wpływie jednostki, która jest w stanie kształtować przeznaczenie swoje i swojego narodu. Dziś już wiemy o sile sprawczej ruchów, które nie posługują się bronią, a od których wywodzić mogą się ogromne zmiany, prowadzące do niepodległości, suwerenności i wolności. „Porozumienia Sierpniowe” to fundament naszej na nowo odzyskanej Niepodległości i naszego nowego bytu. Bunt „Sierpnia `80” to jeden z kamieni milowych naszych zmagań o wolność, które doprowadziły Polskę do upadku komunizmu, a Europę do zniesienia podziałów i zjednoczenia. To nasze wielkie, narodowe dziedzictwo, do którego odwołujemy się i z którego czerpiemy także dzisiaj. Idee, z których wyrosła „Solidarność” przypominają o wielkiej sile wspólnoty, która posiada moc odmieniania rzeczywistości. Pozwala budować nam Polakom własną podmiotowość i tożsamość. Także dzisiaj, czterdzieści lat po podpisaniu „Porozumień Sierpniowych”, jak rzadko kiedy, bardzo mocno potrzebujemy tego ogólnonarodowego porozumienia. Dziś naszym obowiązkiem jest chronić to dziedzictwo, które należy również do przyszłych pokoleń i pamięci świata. Musimy pamiętać o porozumieniach zawartych w Szczecinie, Gdańsku, Jastrzębiu – Zdroju i Dąbrowie Górniczej. Dzisiaj, w 40-lecie tych przełomowych wydarzeń, oddajemy cześć bohaterom tamtych dni, ich odwadze i poświęceniu. Bohaterom spośród których wielu już nie ma z nami, ponieważ na ołtarzu Ojczyzny złożyli najcenniejszą ofiarę – swoje życie. Dziś młodemu pokoleniu sytuację „Sierpnia `80” uzmysłowić mogą wydarzenia na Białorusi, które dzieją się na naszych oczach. Białoruś przeżywa obecnie swój Sierpień. Rok 2020 zapisze się w historii jako rok przebudzenia narodu białoruskiego. Pozostaje nam wierzyć, że Białoruś dołączy do wolnych narodów Europy w sposób pokojowy, a zmiany nastąpią na drodze porozumienia.