115 rocznica urodzin Wincentego Burka

115 lat temu – 14 października 1905 r. – w Ocinku koło Sandomierza urodził się Wincenty Burek, prozaik, publicysta, działacz ruchu ludowego.

Absolwent szkoły elementarnej w Górach Wysokich i sandomierskiego gimnazjum (gdzie miał okazję poznać niezwykłego nauczyciela – Aleksandra Patkowskiego i gdzie zdał egzamin maturalny w 1927 r.). Po odbyciu służby wojskowej w latach 1928-1932 studiował filologię angielską na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutował w 1932 r. na łamach dziennika “ABC” opowiadaniem “O małym Franku historia prawdziwa”, opublikowanym pod pseudonimem Stefan Rumistrzewicz. W 1935 r. ukazała się najważniejsza książka Wincentego Burka zatytułowana “Droga przez wieś”, która przyniosła mu zasłużony rozgłos. W skład tomu weszło osiemnaście opowiadań o tematyce wiejskiej, drukowanych wcześniej w różnych czasopismach (“Kurierze Warszawskim”, “Młodej Myśli Ludowej” i in.).

Recenzenci wysoko oceniali piękno języka – stylizowanej oraz autentycznej gwary sandomierskiej, rzetelność socjologiczną i psychologiczną w portretowaniu mieszkańców wsi oraz wysoki ton moralny. W 2. poł. lat trzydziestych XX w. Burek współpracował z licznymi pismami, m. in. “Wici”, “Prosto z mostu”, “Młoda Myśl Ludowa”; był również redaktorem pism dla dzieci wydawanych przez Związek Nauczycielstwa Polskiego. W 1937 r. poślubił Zofię z Młodożeńców – ślub odbył się w sandomierskim kościele św. Jakuba. W listopadzie 1939 r. rodzina Burków przeprowadziła się do Sandomierza.

Podczas okupacji pisarz (pod pseudonimem “Mochnacki” ) zaangażował się w działalność oświatową Batalionów Chłopskich, także jako redaktor konspiracyjnych czasopism “Wolna Polska” i “Ziemia Kielecka”. W 1944 r. odmówił ścisłej współpracy z lubelskim PKWN i zdecydował się pozostać w Sandomierzu. Po wyzwoleniu kierował placówkami kulturalnymi w Sandomierzu (jako dyrektor Państwowego Ogniska Kultury Plastycznej i jako kierownik Państwowego Ogniska Muzycznego) oraz działał w strukturach Stronnictwa Ludowego (od 1945 r. PSL). Aresztowany przed wyborami w 1947 r., spędził cztery tygodnie w areszcie śledczym Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach. W 1956 r. opublikował zbiór opowiadań “Siwy Kaźmirz i insi” opatrzony przedmową Jarosława Iwaszkiewicza, z którym łączyła go wieloletnia przyjaźń. W tamtym okresie Wincenty Burek pisał również liczne artykuły poświęcone tematyce sandomierskiej dla prasy regionalnej. Był autorem wstępu do wydanego w 1956 r. albumu “Sandomierz” z fotografiami Andrzeja Brustmana i tekstami Jarosława Iwaszkiewicza.

W latach 1956-1958 wchodził w skład zespołu redakcyjnego “Ziemi Kieleckiej”. Był aktywnym i szanowanym członkiem sandomierskiego PTTK (w 1962 r. wszedł w skład zarządu oddziału, w latach 1962-1963 przewodniczył Kołu Przewodników PTTK). W 1963 r. wyjechał do Warszawy, gdzie w latach 1965-1968 pełnił funkcję redaktora naczelnego “Teatru Ludowego”. Piastował wielokrotnie stanowisko prezesa stołecznego Klubu Miłośników Sandomierza. W 1969 r. ukazał się tom jego opowiadań pt. „Nawałnica”, w 1995 r. zbiór listów W. Burka i J. Iwaszkiewicza „Sandomierz nas połączył”.

Zmarł 4 lipca 1988r. w Warszawie, pochowany został na Cmentarzu Katedralnym w Sandomierzu. Był ojcem Tomasza (1938-2017), Marty (ur. 1940)) i Krzysztofa (ur. 1946).

Wincenty Burek jest patronem Szkoły Podstawowej w Gałkowicach. Jego nazwisko nosi jedna z sandomierskich ulic. W Ocinku odwiedzić można poświęcony mu Dom Pamięci.

Zgłoś naruszenie/Błąd